***

Овоолж бухалдсан өвсөн дээр
тэнгэр ширтэн хэвтэхэд 
охилох нүдний нулимсанд 
одод оч шиг бутран хөвнө.
Огторгуйд зурайх 
Сүүн замыг дагаад л яваад байвал
огт харж байгаагүй 
өвөө эмээтэйгээ уулздаг болов уу?
Ойрмогхон горхи
хэлд орж буй хүүхэд шиг шулганана.

*** Гүүрэн дээр би зогслоо
     Гүн их усны харуусал байлаа
     Гүүрэн доогуур он цаг урслаа
     Гүймэгхэн долгионд нь урсчихгүй
     Бүдэгхэн зураг минь залуухан байлаа.

 ***Хөдөөний сар тэнгэртээ хөндлөн

     Хөлөрсөн алганд баригдах өвс бүв бүлээн
     Хөх үдшийн бөөрөнхий шүүдрийг 
     Задалж үзэх гэж
     Хоёр хорхой хамжин бөмбөрүүлнэ.
     Хөх инээд нь хүрсэн миний ганц амраг
      Алгаараа амаа таглан инээдээ алдаж орхино.
     Ам нь ангаахай шиг өхөөрдөм 
     Аль газрын будгаар будав хэмээн
     Арчин арчин үзвэл арилшгүй шунхан улаан
     Цэцгийн дэлбээ нээж хумих шиг
     Алга гижигдэн үнэснэ.

С.Дамдиндорж
"Жимсний бөөр" шүлгийн түүвэрээс

***

Шүтээний өмнө сөхрөн суугаад
Шүүгдэж буй мэт өдөр хоногуудад
Шүргэлцэх төдий бидний төсөөллүүд
Шүлэг эсвэл хагацал болно.

Улаангомынхооо өвлийг үгүйлнэм

Улбар ягаан охидыг нь үгүйлнэм
Нусаа хацартаа нааж явахдаа
Нуугдаж харсан эгч нараа үгүйлнэм

Үүрдийн цэлмэг тэнгэрээ үгүйлнэм
Үхэр бэлчдэг гудмаа үгүйлнэм
Манай эриний өмнө ч манай хот байсан гэж
Маргаангүй итгэж явсан насаа үгүйлнэм

Үргэлжилсэн урт жүжгийг санагдуулам 
Үймээн шуугиангүй амьдралаа үгүйлнэм
Үймээн шуугиангүй амьдралын дунд
Үзэгдэл нэмэх өвлийг үгүйлнэм

Чандага цагаан өвлөө дурсахад
Хундага хундага гуниг төрнөм
Хөлчүү нийслэлийн давчуу булангаас
Хөгшрөлийг сугадан гэртээ харьнам.

"Таслал" номоос

Гунихыг би мэдэхгүй

Тийм үгийг сэтгэлээс минь эрэвч олохгүй
Найдвар тасрахыг харин мэднэ
Навчис шарлахад дарсны дон хөдлөх нь
Бугын дуудлага лугаа байгалын зөн
Байгалын зан...
Өөр рүүгээ өнгийвөл гуниг төрнө гэнэ үү?
Өө, түүн шиг ший янгууны үг үгүй ээ
Өөр рүүгээ өнгийх гэдэг чинь толинд харахаас өөр!
Үүр лүүгээ өнгийсөн шувуунд 
Үнэгэнд идүүлсэн өндөгний нь хальс үзэгдэх шиг
Үр хөндүүлсний дараах анхны дур тавилт шиг
Үүл нь үгүй атлаа бэрх өглөө шиг 
Үхээд удсан андынхаа гэрийн дэргэдүүр өнгөрөх шиг
Үзэн ядмаар үйлдэл шүү...
Үнэн тийм танин ядмаар хол бишээ
Үхэл шиг тэг хэлбэр, тэгээд гүйцээ
Нүгэл буяны хорвоог нүдээрээ л илж явахад
Нүцгэн улаан зүрх минь удаан цохилохыг мэднэ
Энэ л хангалттай.

"Таслал" номоос

Амьдралд ийм их хагацал...

Гэхдээ, учралаасаа бага
Ахиад намайг нэг л удаа орхивол
би чамайг үнэнээсээ хайрлана.
Хайраар дүүрнэ.
Хамгийн хэцүү нь энэ бүхнийг ганцаараа мэдэрнэ.

Уулсын тухай бодлоо

Уулыг өрөвдлөө
Бороо орсон ч дүнсгэр
Солонго татсан дүнсгэр
Мод бүхэнд нь чинийхээ нэрийг өглөө ч
Тэр дүнсгэр хэвээрээ
Дүнсгэр уул, дүнсгэр уулс
Дүнсгэр уулсын дээр 
Тэнгэр байдгийн учир
Тэгээд л
Дүнсгэр уул, дүнсгэр уулс
Надаас өөр бодолтой...

"Санаа алдахаас өөр салхигүй" ном 41-р тал

Өглөөнөөс хойш жижигхэн өрөөгөө орвонгоор нь эргүүлэх шахав. Олддоггүй шүү! Сонин юм даа. Надаас нэг их холдоогүй л баймаар юм. Гар утас дуугарах чимээнээр сэрснээ санаж байна. Нойрмог нүднээ A хэмээх нэртэй хүнээс ирсэн мессэж нэг тодроод нэг бүдгэрч байв. “Өчигдрийг сайхан өнгөрүүлсэн шүү”. Юу билээ гэж нүдээ нухлан тодруулж харвал яах аргагүй “Өчигдрийг сайхан өнгөрүүлсэн шүү” гэх өгүүлбэр. Ингээд миний эрэл эхэлсэн юм. Орноосоо өндийн босож, эхлээд тархиндаа нэгжлэг хийж үзэв. Мартсан биш, ерөөс өчигдөр гэдэг зүйл миний тархинд алга болжээ. Бодлоо нэг нэгээр нь нэхэн, хилийн боомтонд сэжигтэй этгээд цагдаад шалгуулж буй мэт хайв. Ор тас алга.

Дахин тэмдэглэлээ эргүүлж үзлээ. “10 дугаар сарын 15, өрөөнөөсөө бүтэн өдөр гарсангүй, барьж суусан номоо ч уншиж дуусгаагүй” гэх уржигдрийн он сартай тэмдэглэл минь, дандаа буруу биччихээд шууд дээр нь сараачиж балладаг дадалтай минь хамт хамгийн сүүлчийн хуудсан дээр урам муутайхнаар өөдөөс ширтэж байх нь тэр. Тэгээд номын тавиур, хувцасны шүүгээ, орны доогуур, угаалгын өрөө байж болох бүх л газарт эрж үзэв. Тэнгэр минь, миний өчигдөр алга болжээ. Огтоос алга...

Сэрүүхэн салхи сэвэлзэх аравдугаар сарын үе, нарны туяа саглайсан моддын завсраар цацрагаа тусгах цэцэрлэгт хүрээлэнд орчлон ертөнцийн түм буман баяр баяслыг өөртөө шингээсэн мэт нэгэн хөвгүүн сууж байгаа билээ. Түүнийг Од хэмээнэ. Тэрбээр гартаа цэцэг барьж, энгэрийнхээ халаасыг ойр ойрхон тэмтрэхийг нь харваас хүн хүлээж байгаа нь илт байв. Гандмал шар навчсаар хучуулсан модон сандлын салхинд сэрчигнэн дуугарах нь Одын сэтгэлийг улам ч их догдлуулж байгаа бололтой харагдана. Эл хульхан цэцэрлэгт хүрээлэнгийн хаалга руу байн байн харж сандал дээр тогтож ядан суух түүнийг, мод тойрон жиргэх болжморууд хуучны нэгэн дурсамж руу нь хөтлөн аваачих шиг болов.

Хотын дээрх тэнгэрийг хэн ингэтлээ гомдоочихоод

Хорин хоног тасралтгүй бороогоор уйлдаг байна аа
Гуниж дуслуулсан нулимсыг нь алгандаа тосч хөнтөрчихөөд
Гурван хоног би чинь согтуу юм шиг л алхаллаа

Бага нас минь минийх биш байлаа

Баахан одны туяа ижий минь байлаа
Баян хүн ядуу хүн аль аль нь би байлаа
Багад, жижиг биед том зүрхтэй явлаа.

Навч хөлөргөж, нарны хүү хайраа хэлдэг

Навч унаж, газрын охинд хайраа өгдөг
Эр өвс эхэлж ургадаг
Энүүхэн хавийн цэцгээ тоолосхийгээд ганхдаг
Хярсан салхи нүдээрээ инээж
Хялгасанд хүртэл хайраа хэлдэг Хясаа шиг аашиндаа хөлбөрч орхиод
Хамтдаа л явах гэж хийсгэж оддог
Уулга алдуулж бороо асгаран
Ухаангүй саналаа гэж хурмаст шивнэдэг
Уйдна даа, чи надаас уйдна гэж
Улаан зээрд гол амиа тасартал хөөсөрдөг
Тэнгэр, газар хоёр биенээ цоо ширтэж
Тэсгэл алдахдаа манан унагаж уулздаг
Өдөржин нээсэн зовхио амраахын төдий харамлахдаа
Өөрөөсөө бусдад тэнгэр сүүдэр дагуулж харддаг
Дээшээ ургадаг биш, дотогшоо яргадаг бүхэн биенээ барааддаг
Дэндүү их хайрыг дааж ядахдаа дэлхий эргэдэг
Цэврүү исгэгдэх шиг л нулимс ивлээд явчихлаа

Цээжинд минь иссэн чамд хайртай болчихож , би

Холын тэртээ униар будан хөвөрхөд
Хоёргүй амьдралын учралууд сэтгэл илхэн гэгэлзэнэ
Хором бүрийн цэнэ зүрхэнд амтагдах зуурхнаар
Хоёул ижилдэн өссөн эгч минь нүднээ харагдах юм


Эрвээхэйн даль шиг өнгөлөг танхил багын мөрөөдөлд
Эрхэлж наадан өссөн хүүхэд насныхаа дурсамжаас
Энгүй номин тал шиг их амьдралыг зүглээд
Ээжийн хоёр ангир эргэн харалгүй нисэж дээ


Ургаа модны мөчир түмэн зүгтээ салаалдаг нь
Учрал гуниг алаглах  хүний амьдралтай адил
Уртаас холын замд нь сэтгэлд дулаахан үгсээр
Уяхан сэтгэлт эгчээ би энэрч дэмжиж явлуу ...


Шаргал намрын навч цаг хугацаанд мэхийхэд
Шүхэр шүхэр цас шиг дурсамж сэтгэлд хайлна
Шингэх ургах өвс шиг энэ л тавилангийн дунд
Ширгэшгүй хайрыг шүлэглэж сэтгэлээ манан сууна


Тогоруун цуваан дунд амьдрал хэдэнтээ эргэдэг ч
Тоотой насны хооронд ганцхан л заяасан тавилантай
Тоостын  энэхэн гялбаанд эгнэгт зүрхээр холбоотой
Дотно ганцхан эгчтээ дотроо зураглан алхам уу...

Хоосон дэвтэрт минь өдөлсөн шар шувууны
Холын биш ойрын хараа нь хурц
Дэвтэр тархины хооронд  суудал сэлгэх тэр жигүүртэн
Өөрийн минь тархиар хооллож, үзгэнд минь авираа гаргана


Хэрсүүхэн тэр жигүүртний нүдээр би харанхуйг нээж
Хэний ч мэдрээгүй ганцаардмал ертөнцийг эзэгнэж
Жигшил зэвүүцлийн хүйтэн цусаар зүрхээ сэрүүцүүлж
Шөнийн ертөнцийг үнэн төрхөөр нь үздэг...

Лха Отхан http://otkan.blog.gogo.mn/read/entry25423

Урсгалд хөвөх навчисыг он жилүүдтэй үдэж ...
Хөлөрсөн газрыг тэнийлгэж зөөлөн бороо шиг уусаад,
Хэзээ ч байгаагүй мэт нам гүмхэнд оршдог
Хийсэн дэрвэх өвс болж би дахин төрнө ...


Хээлэг салхинд илбүүлж гунигаан мартаж ургаад
Хээнцэр цэцэгст амилж найган талимааж суугаад
Хэрлэнгийн мөнгөн долгист саран тусахад анирдан хоосорч
Хэн ч биш гэдгээ мэдрэн чамд шингэх л сайхаан ...


Хөхөмдөг тал, моддын оройг ширтэж үдшийг угтан зогсохдоо
Хүлээгээд ирэхгүй аавыгаа санахдаа сэтгэлээ аргадаж хуурахгүй
Хүлээтэй бодлын талыг ганцаар туулж ядрахгүй
Хичнээн бээрийг алсад л чимээ аниргүй оршихсон ...

Лха Отхан 

http://otkan.blog.gogo.mn/read/entry26618

(Өгүүллэг)

- Хаа хаа л гэх юм чи гуя авчихаар яагаад байгаа юм. Махных нь арвиныг бодсон ч гэсэн гэж Цэмбэлийг хэлэхэд
- Хаа авнаа. Муусайн хүүхдүүд нь багадаа хоёр хацар нь тос даачихсан л нэг нэг хавирга зулгаагаад гүйлддэг байсныг мартаа юу гэж Жамба зөрүүдлэв.
- Тэр үе чинь алин цагийн өнгөрчихөөд байхад даа. Одоо юу гэж л хавирга зулгааж суух вэ дээ
- За за чи тэр тавагныхаа л аяыг олохыг бод гэж Жамба авгайгаа яршиглана. Нэг ингээд зөрчихөөрөө юу ч гэж хэлээд нэмэргүйг мэдэх Цэмбэл түүнийг орхин цааш эргэтэл Жамба
- Үгүй чи мөнгөө. Би энэ махыг чинь юугаараа авах юм болж байна гэж шарвалзав.
- Өө, харлаа гэж Цэмбэл өврөө уудлан хэдэн төгрөг гаргаж өгөөд цаашиллаа. Жамба махаа авчихаад чихэр жимсхэн эргүүлж явсан Цэмбэлийн араас очиж бас дуугай байж чадсангүй

Яагаад гэж би өөрөөсөө
Яасан олон асуудаг болчихов оо

Дэлхийн хамгийн шудрага түүхийг бүтээж байсан ард түмэн
Дэлхийн хамгийн том гүрэнийг цогцлоож байсан их ухаан
Дэлхийд хамгийн их газар нутгийг өвлөж үлдсэн цөөхөн хүмүүс
Өнөөдөр яагаад бусдаас гуйж
Өнөөдөр яагаад бусдын царай харж
Өнөөдөр яагаад бусдаас доогуур амьдраад байгаа юм бэ

Яагаад гэж би өөрөөсөө
Яасан олон асууна вэ

Морьны нуруун дээр дэлхийн талыг туулсан тэвчээр хаачив
Монгол хэлээр дэлхийн түүхийг шүүж байсан ухаан хаачив
Модон тэргэн дээр гэрээ бариад нүүж байсан эрдэм хаачив
Өнөөдөр яагаад өөрийн баялагаа бусдаар мэдүүлж
Өнөөдөр яагаад улсын явдлаа бусдаар заалгаж
Өнөөдөр яагаад залуу үеэ бусдад зарагдуулав

Яагаад гэж би өөрөөсөө
Яасан чангаар асууна вэ

Бумбын хэмээх эринд энэ ганц дэлхий минь шилжээгүй юм уу
Бусдын юмыг булааж биш дэмжиж амьдрах он цаг эхлээгүй юм уу
Эх ганц дэлхийгээ ухаж биш ургуулж амьдрах замруу ороогүй юм уу
Эд баялагаар уралдах биш эрдэм номоор аж төрөх цаг болоогүй юм уу

Яагаад гэж би өөрөөсөө
Яасан олон асууна вэ
Яагаад энэ гуравхан сая хүнийг өөрөөр амьдруулж болохгүй вэ?

Batbold Sarangarig

Морин төвөргөөний харанга дэлдсэн газар шороо
Хат суусан эрсийн уухай цуйраалсан хөндий
Өнө эртний домог хуучилсан уулс
Уртын дууны уянга сүлсэн үүлс
Уужим талаас алдрах анир чимээгүй мөрүүд цалгисан
Ай даа, эгэлхэн Монгол нутаг ...


Өнгөрсний туульс үүлэн салхинд хөвөрнө
Өнгөний далд үгийн сүнс бэдэрнэ
Чив чимээгүй дүнхийх уулсын дундуур гэлдэрсэн
Чиний эцгийн мөрүүдийг алгандаа мөнхөлсөн эгэл хөндий
Ай, эцгийн минь Монгол нутаг ...

Сараа урд шөнө хүүхдүүдээ зүүдлээд өглөө босохоосоо өмнө чаддагаараа дэрээ баахан норгож аваад босов. "Заяа бас л ирж хоносонгүй дээ” гэж бодсоор ажил руугаа гарлаа. Сараа, Заяа хоёр монголд байхдаа цуг ажилладаг байлаа. Сараа бол царай зүсээр муугүй, хамт олондоо нэр хүндтэй. Түүнийгээ дагаад яриа хөөрөөтэй, гэр бүл, үр хүүхдэдээ хайртай. Ер нь цаанаа л нэг аз жаргалтай нэгэн. Нөхрийг нь Түвшин гэнэ. Бас л аятайхан залуу. Эрдэм мэдлэгтэй, доктор хүн. Хүүхэн болгон л Сарааг азтайг гайхна. Нөхөр нь гэж өөрийнх нь үгээр, хүүхдүүд нь гайгүй сургуульд явна. Ганц дутуу юм нь байр байлаа. Байргүй тул хөгшчүүлтэйгээ цуг амьдарна. Хөөрхий нөхөр нь чадлаараа оролдож байж ганц хашаа байшинтай болсон ч түлээ нүүрс, унаа, ус гээд дээр нь хүүхдүүдийн сургууль холдоод, өвөл хаврын сэрүүнд ханиад томуу эргүүлэхээс эхлээд төвөгтэй зүйл их тул түүнээ зараад хөгшчүүл дээрээ ирчихсэн нь энэ. Хадмууд нь хэдийгээр илүү дутуу ааш гаргаад байхгүй ч олуулаа шуугиад ирэхээр наанадаж хоёр хөгшинд төвөгтэй, цаанадаж өдий гуч гарчихсан улс гэр орондоо өөрийн тааваар байх боломж жаахан муу. Адаглаад санаа амар хэдэн хором хэвтчихэж үл болно. Ажлаасаа орж ирээд нэг сайхан үнсчих, үнсүүлчих энэ тэр бол бүр хавчлагатай.

Атгасан гар шиг нэгэн байшинд,

Алганы хонхор шиг өрөөндөө

         бэхсийг зуурч

         багсыг шүүрч амуй, би.

Орхиод явсан хүрэмний чинь дээр

         тод шулуун үс зурнам.

Огтор хормойных нь дор

         хос шулуун хөл зурнам.

Зурж дуусмагцаа нэрээр чинь дуудахуй

Зугуухан эргэн харах чи,

         инээх ч үгүй, уйлах ч үгүй.

Учир нь би инээдийг чинь,

         нулимсыг чинь ч зурж чадсангүй

Угаасаа чи хуулбарлахын аргагүй төгс юм.

Үс болоод хөлийг чинь

         нулимсаараа баллуурдсаар,

Үүдэнд чимээ гарахыг хүлээсээр байтал

Хоймрын цаг минь амьсгал хураанам.

art_08.jpg
Хэмжээс: 600x598 145k
Сэтгэгдэл: 0
Үзсэн: 4340

erd-014.JPG
Хэмжээс: 600x450 84k
Сэтгэгдэл: 0
Үзсэн: 4201

IMG_1047.jpg
Хэмжээс: 600x812 151k
Сэтгэгдэл: 0
Үзсэн: 4050