Аавыгаа холоо ажиллаж байгаад уучлаарай 

Хэрэг болоход чинь хажууд чинь байдаггүйд
Утсаар ярихдаа хайртай гэдгээс өөр зүйл хэлдэггүйд 
Унтах болоход чинь үлгэр ярьж өгдөггүйд
Аавыгаа холоо ажиллаж байгаад уучлаарай

Өвөрт чинь унтаагүй шөнө 

Өдөн хөнжилд даарч хонолоо
Цээж минь гараар чинь цангаж 
Чих минь амьсгалаар чинь ангаж хонолоо
Хайрт минь 
Зүрхэн хэлбэртэй асдаг гэрэлт одод
Зүсээн буруулаад байрлалаа өөрчилчихөж
Намайг эзгүйд энгэрт чинь дулаацаж хоносон юм байлгүй
Нүцгэн саран тэнгэрт алга 
Үргэлж бидэн хоёрын тэврэлтэнд атаархаж гунигладаг шөнийн харанхуй
Өнөөдөр л ганцаардалд минь жаргаж анх удаа инээлээ
Үсэнд чинь үүрээ зассан сэтгэлийн минь шувуухай
Өөрөө өөрийгөө өрөвдөж хагацалын тухай үлгэр зохиож жиргэлээ

Чимээ үгүй, цохилох зүрх үгүй
Өөрт минь байгаа бүхэн чамруу нисчихсэн 
Амьсгал үгүй 
Авсан дотор хадаатай юм шиг энэ
Үхмэл цаг хугацаа 
Ахин надад ирэхээр бол 

Миний ертөнцийн төгс төгөлдөр залуу минь чи

Мандах нар шиг зүрхэнд минь гийгээд удлаа
Надад л зориулж урласан юм шиг ханхүү минь чамдаа 
Нандин сэтгэлийнхээ түлхүүрийг хулгайд алдаад удлаа
Бодолдоо урласан цав цагаахан хуримын даашинзаа
Босгоны чинь дэргэд өлгөж үлдээгээд удлаа
Цонхны минь доор ирээд гэрлэх санал тавих байх гэж итгэж
Цэл залуухан нас, ядам хуруу хоёр минь гундаж хүлээсээр удлаа
Нисэх гэж тэмүүлсэн биед минь даль жигүүр ургуулсан чинийхээ
Нэрийг чинь зүрхнээсээ уяад өндрөөс өндөрт дүүллээ

Гэрээсээ хол гадуур хоносон шөнө 

Хүүгээрээ цангаж нойр хулжиж үүр цайлгана
Гар нь цээжийг минь тэвэрч хоносон шөнө 
Хайр нөмөрч нарыг хүлээлгэж сэрнэ
Холдохоор л санаж үгүйлэх юм
Хүү минь ааваа санадаг уу
Халуун ч гэсэн зун гараас чинь хөтлөхгүй л бол
Хавирга нэвт салхилж сэтгэл жиндэнэ
Жихүүн ч гэсэн өвлөөр алганаас чинь атгавал
Жижигхэн зүрхэнд чинь дулаацаж жаргана
Аав нь хүүгийнхээ хайранд халамцах юм
Хүү минь аавынхаа нөмөрт дулаацдаг уу
Орчлонд ганцаарханаа сажлахад 
Одод шоолж инээдэг байлаа
Одоо чамтайгаа хамт байгаа болохоор
Сарыг ганцаардуулж уйлуулна
Аавдаа бол чи минь сахиус юм
Хүүдээ аав нь хүсэл нь мөн үү
Чамайг хайрлах зүрхний минь бичлэг долгионоо алдалгүй хөвсөлзөнө
Цэх шулуун үргэлжилсэн зураас болоход би үгүйрнэ ээ хүү минь

Харанхуй утаатай хотын гудамжнаас хөгжлийн тухай бодол цухуйхгүй

Харц өндөр охидын хажуугаас ханийн тухай бодол төрөхгүй
Өшигчиж гишгэгдсэн цэцэгсийн үндэснээс өндийж дэлбээлэхийн тухай бодол ургахгүй
Үг сөрж, өтгөсийг зандчих багачуулаас өсөж дэвжихийн тухай бодол ундрахгүй
Ядаж л нар мандаж байгаа нь яамай даа 
Ядаж л нас нэмж байгаа нь яамай даа
Тачигнатал түгжсэн гэрийн хаалганаас талын монгол айлын тухай бодол сэрэхгүй
Тасдаж тайрагдсан хожуулын булшнаас дахиж ургахын тухай бодол өндийхгүй 
Ухаан нь хэтийдсэн төрийн түшээдээс улсаа төвхнүүлэх тухай бодол цацрахгүй 
Ухаж сэндийцсэн уулын бэлээс урьдынх шиг дүнсийх бодол шатахгүй 
Ядаж л өдөр хоногууд үргэлжилж байгаа нь яамай даа
Ядаж л үхэх өдөр минь ойртож байгаа нь яамай даа

Үлэмжийн чанар Махамутрыг

Үгээр хэлж, үзгээр зуршгүй ч
Үнэн итгэлт Нарова чамдаа
Өгүүлсүгэй, би!
Хоосон чанарт тулгуур байхгүй.
Хоосон чанарын агаарт
Махамутар цэцэглэнэ.
Хүчлэн чармайх хэрэггүй,
Энгүүн тааваараа бай!
Хүлээс бүхэн алдрахад
Эрх чөлөөг хүртэнэ.
Сэвгүй хоосон огторгуйг харваас,
Сэтгэлээр сэтгэлийг тийнхүү ажваас
Будангуй ялгаа нилдээ арилж,
Бурханы хутгийг чи олно.
Тэнэмэл үүлс тэнгэрт хөвөрнө.
Хэрмэл бодол сэтгэлд цуварна.

Үзэгдэл, хоосон хоёр ялгалгүй болбоос

Үзэл нь гүн болсон буй.
Өдөр, зүүд хоёр ялгалгүй болбоос
Үлэмж бясалгал мөн болсон буй.
Амгалан, хоосон хоёр ялгалгүй болбоос
Явдал нь гүн болсон буй.
Энэ, хойд хоёр ялгалгүй болбоос
Ахуй ёс гүн болсон буй.
Огторгуй, сэтгэл хоёр ялгалгүй болбоос
Номын бие гүн болсон буй.
Жаргал, зовлон хоёр ялгалгүй болбоос
Увдис утга гүн болсон буй.
Нисванис, билиг хоёр ялгалгүй болбоос
Онол нь гүн болсон буй.
Өөрийн сэтгэл, бурхан хоёр ялгалгүй болбоос
Үр нь гүн болсон буй.

Магтаал горилсон сэтгэл минь доромж сонсохын цагт

Мартахын мананг ярж, багшийн захиас ургаг.
Цуурай хоосон тарнийн эгшиг болон дуурьсаг.
Цуугиант орчлоос гэтлэхүйн дуудлага болон тодрог.

Жаргал хүссэн сэтгэл минь цөхрөл амсахын цагт
Жамаараа яваа ертөнцийг хүлцэхийн амтанд уусаг.
Өөрөөс илүү зовлонтыг өрөвдөхийн ухаан тэлэг.
Үйлийн илбэт зүүднээс сэрэхийн шалтгаан болог.

Хонжоо эрсэн сэтгэл минь хохь үзэхийн цагт
Хоногийн буудал шиг хорвоогоос хоосон явахаа санаг.
Хотол оршихуйн далай дундрах цаггүй хойно
Хонжих, алдах хоёр нь хуурмаг болохыг таниг.

Буян горилсон сэтгэл минь нүгэлд унахын цагт
Буртаг дундаас ургах лянхын нууцыг тайлаг.
Бурханы тунгалаг амьсгал буй ахуйд түгвээс
Бузар, түйтгэр хоёр угаас үгүйг ойлгог.

Үүрд тэнгэрийг эзэгнэсэн мэт

Үүлэн будан минь битгий бардаарай.
Үесийн салхинд сарнихаасаа өмнө
Аргасан нүдийг амжиж чийглээрэй.
Цалгин орчлонг цайрдсан мэт
Цасан будраа минь битгий сэвээрэй.
Цагийн наранд хайлахаасаа өмнө

Цагаахан өнгөө сэтгэлд юүлээрэй

   ...

Аньсган завсраас бүлээн гэгээ зүрхэнд юүлнэ.

Аниргүйн хэлнээс шүлэг орчуулахад үг дутна...

   ...

Цастын цагаан оргилыг

Будан бүрхэвч хиртэхгүй.
Угийн хар нүүрсийг
Усаар угаавч цайхгүй.

Уужим ухааны талд
Гэрэл гийх нь хялбар.
Цухал сэтгэлийн жалганд
Сүүдэр буух нь түргэн.

Чанадын их хэрэгт
Мэргэд баясахаас, дордос үгүй.
Тэнгэрийн сүрлэг дуунд
Тогос баясахаас, ууль үгүй.

Саруул ухаантан буянд,
Самуун сэтгэлтэн нүгэлд.
Балт зөгий цэцэгт,
Батгана ялаа баасанд.

Зорих газаргүй хоосны агаарт 

Зовлонгийн үр...жаргалын мөр үлдээхгүй 
Тунгалаг биес сүлэлдэн ниссээр
Зуун галвын зүүд амарлихад 
Энд л зогсьё гэж хэлэх нэгэн эс үлдэх

Энэ бидний сүүлчийн төрөл 

Нэгэн цагт намар дуусна гэж,

Нэгэн цагт нар хүртэл бөхнө гэж,
Нэгэн цагт намайгаа та минь орхино гэж
Нэгэн цагт андуухан бодож явжээ, би.

Санааны амьсгалд навчис алдуурсан хэвээр,
Сансрын эс бүхэнд гэрэл хувилан бүжсээр
Сая сая галвын шаргал ай дунд
Сайхан мэлмий тань үргэлж ширтээстэй.

Гэрлийг тодруулахын тулд харанхуй байдаг

Гэгээрлийг тодруулахын тулд төөрөгдөл байдаг
Бурханыг тодруулахын тулд буг байдаг
Буяныг тодруулахын тулд нүгэл байдаг
Тийм болохоор бүгдэд талархъя

Цэцгийг мэдрүүлэхийн тулд өргөс байдаг
Цэнгэлийг амтлуулахын тулд нулимс байдаг
Сэрэхүйг тодруулахын тулд нойр байдаг
Сэтгэлийг тодруулахын тулд нисваанис байдаг
Тийм болохоор бүгдэд талархъя

Хаврыг авчрахын тулд намар байдаг
Хайрыг сэнхрүүлэхийн тулд хал байдаг
Нөмрийг мэдрүүлэхийн тулд жавар байдаг
Амрыг амсуулахын тулд алжаас байдаг
Тийм болохоор бүгдэд талархъя

Алсхан оддын амьсгал өвсөнд лугшихыг мэдрээд,

Анир гүмийн аялгуу зүрхэнд дуурьсахыг сонсоод,
Аяс аясын салхинд чинь ариусч л явъя, хорвоо минь.
Цэн цэнгийн бороонд чинь цэлмэж явъя, тэнгэр минь.

Чин хайрын сэтгэлд алслал байдаггүйг мэдрээд,
Зөн сэрэхүйн амьдралд төгсгөл байдаггүйг ойлгоод,
Жам жамын урсгалд чинь уясч л явъя, хорвоо минь.
Өнгө өнгийн учралд чинь дэлгэрч явъя, заяа минь.

Өргөс харгана дотроо жимс нь нуугдахыг таниад,
Үржин хандын орныг холоос хайлтгүйг ойлгоод,
Өдөр өдрийн наранд чинь гийж л явъя, хорвоо минь.
Үдэш үдшийн намуунд чинь тайтгарч жаргая, тэнгэр минь.

Усан бороон дундуур эмгэн хөл нүцгэн гүйж явлаа. Гүйх ч гэж дээ! Байдгаараа хурдлахыг хичээн халтирч тусна. Гэлээ гээд ийм мөчид өөр яах ч билээ. Шавар бялдсан гараараа байшингийн хаалгыг татвал түгжээтэй байсанд:

Шинийн нэгний өглөө хавар ирдэг....

Хөлчүү намрын агсамнал, хөнөгтэй айрганд далбилзаж 
Хөх дуртадмал салхи сэвэлзэсхийн үлээхэд
Хавар ирчихсэн байдаг.
Шижир нарны цацраг зэрэглээ гижигдэн сэрээх
Шинийн нэгний өглөө 
Хавар ирчихсэн байдаг
Нандин бэлэг өвөртлөж, золгуут хийх айлчин
Намба төгөлдөр өвгөддөө хацар дэвсэн үнсүүлэхэд 
Хавар ирчихсэн байдаг
Наадам зүүдэлсэн морьд уяан дээр үүрсэлдэж
Нас буян хуршмал ерөөлийн хадаг дэлгэхэд

Мөндөртийн зүүгээр хэдэн бөрлөн үүл усанд цувсан сарлаг лугаа бөртөлзөв. Тэр бараанаар багачуул аргал түлшээ бүтээн жирийж, гурав хоног эхлээр явсан Баржав амнаасаа исгэл үнэртүүлэн “Ээж чинь хаачив?” гэж хүүгээсээ асуухдаа орныхоо өмнө хаясан гаанс тамхиндаа гараа явууллаа. “Мэдэхгүй ээ!” гэж жаал хүү хэллээ.

Хотондоо хоёрхон гэрээр тул ээж хаа л холдоо аж, адарч байгаа нь тэр.

Баржав тамхиа нэрж нээлттэй үүдээр тэртээ доод хөндийд зодуулсан гөлөг шиг хэвтэх өнчин ганц толгойг харжээ “Энэ бид хоёрын байж байгаа. Уг нь сайн хүний удам, сайхан уулын тасархай юмсан” гэж санав. Тэнгэр нижигнэн бороо асгарахын түрүүчээр аянга цахилгаан тэр өнчин толгойг хайр найргүй шавхуурдан нанчдаг. Тэгвэл Баржавыг хааяа ингэж хорхойсч яваад ирэхэд Доржмаа эм л амьтан болсон хойно яаж дуугүй өнгөрөхөв. Тэр өнчин ганц толгой, Баржав хоёр ийм цагт адилдаа адил. Харин тэр өнчин толгой Баржав шиг морь унаж, мод тохоод тэнэхгүй юм даа. Баржавыг ийн бодож байтал үүдээр нэг их цэлсхийсэн хөх шуурга орж ирсэн нь Доржмаа. “Одоо ч эхэлнэ дээ, хөөрхий!” гэж санасан Баржав гаанс тамхиа газар хаяад, дээлээ толгой дээгүүрээ нөмрөн буруу харж өнхрөхийг харсан жаал хүү цатгалан зурам шиг час часхийлгэх эгдүүтэй.

Өөрийгөө “Энэ улаан гол согтуудаа хүүхдийн дэргэд бас юу гэж солиороо бол” гэхээс Баржавын яс хавталзана. Тэгж байтал Доржмаа дуудлаа. “За, босч л болохгүй шүү, толгойгоо ч бүү цухуйлга, энэ хүүхэн хулхиар чинь сүнгэнүүлэх гэж байна!” хэмээн хөнжлөө улам битүүлэв.

Уулын оройд будан сууж, цасан хялмаа хаялсан намрын мөнгөн өглөө нар хүртэл жижигхэн болчихсон мэт цаанаа л нэг уйтай.

Өвсний сөл тасарч, гандаж цайсан уулын хэцийн намхан цохионы нөмөрт өвгөн маарамба Санж, зээ хүүгээ салхинаас хаацайлан суугаад бохиндоо тагжирсан, муу мод толгойгоо сэтгүүрдэн ухаж, гутлынхаа ээтэн хоншоорт пүд пүд хийтэл цохиж, күд күдхийлгэн үлээх зуур
-Хялмаа ихэдвэл зуд
Хялар ихэдвэл сохор гэгчээр энэ тэнгэрийн царайг хараад байгаарай.
Мичин жилийн зуд миний чинийгүй цөлмөх нь дээ гэж уцаарлан хуйцаганаж, ганцаар үглэнэ.

Харин газар дээрх галын ганц зээ хүү нь сайртаж холцруутсан тайранхай шантгар хамраа гарынхаа араар үрчин, гомдол, тунирхал дүүрэн хорголон хар нүдээр халцарч цайсан гутлынхаа хоншоорыг ширтэн сууна.

Өвгөн өнөөдөр ааш муутай байгаа бөгөөд бойтогны хонх шиг шулганасан, божин бор хүүтэйгээ түнжин хагарч, загнаж уйлуулсандаа зүрх нь хөндүүрлэвч, өрөвдсөн харцаа аньсагандаа нууж, ууртай царайгаар уруулаа чимэн тамшаалах бөлгөө.

Би тэнд очмоор байна

Бодол минь цагаан өнгөтэй

Зүлэг нь ногоон өнгөтэй

Бороо нь солонгын өнгөтэй

Би балчирхан гэнэн

Бусад хүмүүс ч амар тайван

Тэнгэр хөв хөх

Үүлс цав цагаан

Тээр тэндэх уул цэнхэр

Тэрний наадах горхи тунгалаг

Би тэнд очмоор байна

Худаг руу шидсэн 

хуучин модон ховоо шиг 
би чам руу унана.

БИ!

Хараацай 2015

khureltogoot-05.jpg
Хэмжээс: 600x450 161k
Сэтгэгдэл: 0
Үзсэн: 4804

khureltogoot-29.jpg
Хэмжээс: 600x450 184k
Сэтгэгдэл: 0
Үзсэн: 4815

orkh-010.JPG
Хэмжээс: 600x450 141k
Сэтгэгдэл: 0
Үзсэн: 4610