Халуун хүйтэн хамаг биеэр халгихуй
Харахуй татсан нүднээ гал бутарч үзэгдэхүй
Харин төдөлгүй бадрах галнаас дөл буцлахуй
Харгилах их анирт энэ биеэ умбахуй

Үйлийн үрээс улбааж цэцэн ухаан сувдархуй
Үлэмж их мэдрэмжээр төрөл хувирч анирлахуй
Мөнхийн гурвалаар дөрлөгдөж эцсийн амьсгал татахуй
Мөр бүтэн заяатанд ариун гэрэл үзэгдэхүй

Охор мөчдийн жимээр гязгааргүй орчлонд унахуй
Өд мэт хөнгөнөөр орь ганцаар хөвөхүй
Далд биеийн айдсыг хөнгөн жаргалаар солихуй
Даан ч удалгүй замхарч үхэхүйн диваажинд умбахуй

Хөвсийн хөвөх биенээ мөнхийн гэрэл үзэгдэхүй
Хүрэх орчлонгийн зааг дээр хүмүүний ухааныг орхихуй
Төрсөн юм шиг тунгалагхан биеээ сэтгэлээр ариусган цэвэрлэхүй
Түмэн чуулбарын өмнө шинэхэн ухамсараа олохуй

Оньс мултарснаас хойш орчлонгоор бишгүйдээ зорчихуй
Одоо л нэг өөрийн гэрлээ олж шүтэхүй
Өөрий биеээн орхиж оюун ухаанаараа яруусахуй
Үлдэх биеээн үзээд үнэнийг ойлгон гунихуй

Дүр хойчийн замналыг жимээ болгон зүтгэмүй
Дууссаж дэгдсэн сүнсээрээ гэгээн гэрэлд уусмуй
Хий биеийн хүчийг ариун гэрлээр цацраамуй
Хэний ч өмнө очимуй хэмээн тарнийн үг дуудмуй

Энэрэн хайрлах сэтгэлээр эргэн тойрноо харамуй
Элэг нэгт ахан дүүсийн буяны үйлэнд баясмуй
Зүүд зэрэглээ мэт хурц гэрэл дуу чимээ нүргэлмүй
Зөвхөн түүнд уусах гэж түмэнтээ хураагдах тэр их буянаар мөрөө болгомуй

Ижилсэх анир

Чамайг шүд хавирахаар сэрээд
Орхиул сажихаар
Токио бүр сүүний шөнө...
2013,1,4
***
Танхилхан охинтой
Fiji-san-д гарлаа.
Шөвийсөн уруул уул...
***
Sakura дэлгэрснийг
Хэн нэгнээс сонсох нь
Sakura харсан ч гоё...
2013,1,26
Хоньчин

Эрэг дэрлээд унтав.
Сүүдэр нь шилжээд сэрхээр
Сурлагын шинэ он...
2013,1,28
Амьдрал

Тогоон гэрээс гарвал
Өөрөө ч
Тогоон гэр
2013,4,7
Хайр

Ядам хуруу...
Ядам хуруунд хи бөгж...
Шигчий хуруу...
2013,4,7
***
Дэрвэсхиймээр өнчин өдөнд
Хаврын салхи
Гологдом уйтай...
2013,4,7
Дэлгэрмээр цэцэгт
Гар хүрэхэд
Алганд нүд...
2013.4.11
Өөрт чинь авсан дээл
Намайг ч дулаалдаг.
Гурав ес...
2013.7.14
***
Идэх дургүй үзмийг чинь
Модноос нь чамд авчирлаа.
Үрчийгээд байгаа болохоор нь...
2013.8.11
***
Юунд чамайг цөмөхөв дээ гэх шиг
Өнчин жимсний хэрээ
Өлийсөн хэвээрээ...
2013.8.11
***
Хэн идэхэв гэж
Модондоо хатсан жимс
Чиний ээмэг шиг...
2013.8.31
***
Хар навч
Хацар эсгэсэн навч
Хамаагүй миний гишгэж явдаг навч

/ Түмт шинэ хөрвүүлэв/

Азарга азаргаар алтан тууртнаа
Аглаг талаасаа хурааж цуглуулаад
Амгаа булаалдсан уургын морьтой
Адуун сүргээ тойрон давхиж
Арван алдын уурга суналзуулж
Ардаг догшин эмнэг хүлгүүдээ
Айраг ханхалсан алтан тууртнаа
Агсарч гүйцсэн эмнэг морьдынхоо
Алхан толгойг алдалгүй уургалж
Аатай сурмаг уургын морио
Арагшаа суулган эргэтэл татаж
Аашлаж догширсон эмнэг морийг
Аагийг нь агштал цоровдож татаад
Атганд орсон навчин чихийг нь
Шүүс гартал мушгаж байгаад
Шүүдрийн дусал ч бөмбөрмөөр
Шинэхэн толь шиг ганган нуруунд нь
Ширээ хоёр бүүрэгтэй эмээлээ
Ширмэл угалзтай гахай гөлөмтөө нь
Шидэж хөвөөлсөн зөөлөн тохомтой нь
Шигшиж тоослон тохож байгаад
Ширээр сүлжсэн олом даруулгаа
Шигдэж ортол чангалж байгаад
Ширмэн хоёр гантай дөрөөгөө
Шарын сураар холбож чангалаад
Шандаст хангал мхүлгийнхээ
Шар гэжгийг нь гартал булигуулж
Шаргалтсан сайхан тал хөндийгөөр
Шагай шиг хэдэн адуу хэмээн
Шүдний завсраар эсгэрч хөөмийлөөд
Шөрмөслөг хангал хүлгээ сургаад
Шувуу шиг нисгэн давхиад одвоо

Сартуул Б.Улаанхүү
2015 оны 8-р сарын 6-нд

***
Хаврын ногоо
Харагдахгүй
Үнэр нь ургана
***
Үхэр зулгаасан цэцгэн дээр
Эрвээхий суухыг харлаа.
Хэнийг нь тэнэг гэх бол?
2013,5,27 Tokyo
***
Дэнгийн доор харанхуй
Эрвээхий нисэх нь
Харагддаггүй...
2013.4.3 Tokyo
***
Халуун кофе-ээ асгав
Халуун биш гэх шиг
Харласан чигээрээ газарт...
2014.10.27 Tokyo
***
Онгойлгосон цонх
ниссэн эрвээхий
бүр хээр тал...
2012.1.6 Sakuba хот
***
Далиа сэгсчих болжморыг хараад
Шүхрээ шидэхэд ч
Шүхэртэй агшин...
2012,5,13 Сакуба хот
***
Харагдахын төлөө
Харагдахгүй дэлгэрдэг
үгүйгийн цэцэг...
***
Тамхиа болив.
Хортой гэдгийг нь
Мэдрэхийн төлөө ахиад татав...
***
Гялс өнгөрөхөд
Гялгар уут хийсэх нь
Салхины шүлэг...

/ Түмт шинэ хөрвүүлэв /

Yзээд өнгөрөх амьдралыг мөнхийн юм шиг бодож
Yдлээд буцах хорвоог үүрдийн юм шиг сэтгэж
Яалуу идэр насаа хөгшрөхгүй юм шиг санаж
Замба тивийн элгэн дээр туйлж яваа дүү минь!

Өнгө алаг хорвоо дээр
Өөрийн сайндаа чи төрөөгүй!
Өдөр өдрийн нарыг үзэж, тэнгэрийг харах
Өндөр их тавилан хайрласан аав, ээждээ баярла.

Yдшийн цэнгээний газар согтуу юм шиг дарвиж
Yеийн хонгор бүсгүйтэй мансууран цэнгэж явахад
Насан буурал ээж чинь үнээний дэлэн шувтарч
Намрын хүйтэн шөнө зэлэн дээр жихүүцэн суугаа!

Амтат бяслаг, хуруу зузаан өрмий нь
Амьхандаа чамд л хадгалж, замын унаа хүлээнэ.
Өр авлага нэхэхгүй эхийн сэтгэлийг хүүхнүүд орлохгүй
ээ!
Өвөл болохоос урьдаж ээждээ нэг очоорой!

Эгэмний чинь яс хугарахад аавын чинь цээж өвдөж
Эдгэртэл нь адилхан шархтай явдаг юм шүү.
Ширхэг ширхэгээр цайсан үс нь чамайг хүлээсэн
хоногуудын тоо
Шинэ цаснаас урьдаж аавдаа нэг очоорой!

Буцааж нэхэхгүй хайр

Үг: Х.Чилаажав
Ая: [С.Ишхүү]

Нүүдлийн шувуудын хойноос гуних хүн олон ч
Нүднээс далд ганцхан ижий минь л намайг бодно
Энэ орчлонгоор дүүрэн ээжээ гэж хашгирвал
Ижий минь л ганцаар миний дууг танина байх даа

Хүслээс гажууд тавиланд төөрч будилж явахад минь
Хүүгээ яаж явааг зөнгөөрөө тааж мэдэрнэ
Нүгэлд санаагүй алдаанд минь харуусаад
Нүдэндээ багтахгүй нулимс нь урсаж мэлмэрнэ

Нэг л өдрийн наран надад халтар харагдаад
Нэхэл хатуу хорвоо ижийг минь аваад одно
Цэцгийн шүүдэр хүртэл настай байдгийг анзаарч
Цэн цэнгийн нулимс нь үнэтэй байдгийг мэдэрнэ

Дахилт

Сүүлчийн ганц амьсгалаа цэцгэнд шингээж та орхиод
Сүүгээр намайг дэлхийдээ даатган өөрөө одох вий дээ
Буцааж нэхэхгүй хайраа ганцхан тийш нь асгачихаад
Бухимдах ч үгүй харуусах ч үгүй орчлонгоос одчих вий дээ ээж минь

Аргал түүж явсан мөр нь үл олдоно
Араг үүрсэн дүр нь нүдэнд хоосон үзэгдээд
Ээжийн минь үглэх тээртэй цагаан аялгуу
Эргээд хэзээ ч олдохгүй уянга болж нэхэгднэ
Өнгө цагаан саран таныг тэгэхэд нэхээд
Өрхний заадсаар хоймор тэмтрэн аялна
Намайг тэвэрсэн зураг тань нүдэнд үзэгдээд
Өвлийн шөнө ээжий минь даарч суух шиг болно

Нутгийн нэг чулууг ээжийнхээ оронд босгоод
Нулимстай нүдээр хорвоог ажихын тэр цагт
Ганцаардхын үедээ барьцгүй орчлонг мэдрээд
Гантиг чулуу түшээд уйлж зогсох вий дээ

Х.Бөхманд: Үүл

-Намайг бага байхад маны нутагт
Ноолуурт шороо биш
Шороонд ноолуур холиж зарсан
Нэг худ аав байсан юм...

Үүл -
Тэнгэрийн ноолуур юм.
Гуужихад нь булаацалдаж
сэгсчсээр байж
Ширхэг үнэгүй болгосон юм.
Гэхдээ шороо холиод зарахад
болдог л биз...

Okinawa
2015.06.17

/Түмт Шинэ хөрвүүлэв /

Х.Бөхманд: Тагтнаасаа

-Энэ хотыг хүмүүс бор шувууных гэдэг
Энүүхнээр биеэ үнэлэгч биш нэг охин байнга орж гардаг...

Тагтнаасаа далласан гар минь
Чанх дээшээ тэнгэр
Үүлтэй баяр минь
Цагтаа үүл
Борооных л байх албагүй ээ...

Тагтнаасаа үдсэн гар минь
Цагаан хар газар
Өвстэй гуниг минь
Чамд би
Хайрын л байх шаардлагагүй ээ...

Тагтнаас чи минь
Долоон давхар холоо...
Тагтнаас чинь би чамд
Таван давхар ойр оо...
Тагтан дээрээ би
Ороо,бас сэтгэлээ дэлгэж ээдэг ээ...

2015.06.16
Okinawa
/ Түмт шинэ хөрвүүлэв/

Эвхэрсэн давлагаагаар 
Эргэндээ цугларсан 
Чулуудын дунд зогсохдоо 
Чамаас олсон бухимдалаа 
Цэлэлзэх далайгаар зөөлгөх гэж 
Цагаан чулуу нэгийг шүүрч шидлээ. 
Энд нь илүү жаргалтай гэх шиг 
Усны дүрсээр үг хэлүүлдэг нь 
Чулуу... 
Эргэлзэхгүй хэзээ ч ийм гэх шиг 
Элсээ индүүдэн ирж буцах 
Өлмий өгсөх давлагаа нь 
Чиний сэтгэл... 
Гар хөл хоёртоо 
Ойрхон байдаг юмыг 
Гайхаад ч яахав даа, 
Ганцхан нутгаа санахад л гоёо... 

Okinawa 
2015.06.16 

/Түмт Шинэ хөрвүүлэв /

Унаж, бүдэрч, алдаж байж ухаардаг хорвоод
Уйлж, шаналж, цөхөрч байж хатууждаг юм аа зүрх гэдэг
Хуурмаг учирлыг хагацлын нулимсаар угааж байж л
Хурмастаас илгээх ханийн жаргалтай учирдаг юм аа сэтгэл гэдэг

Дуусахгүй мэт зовоох энэ хүйтэн өдрүүдийг
Дурсамж болгохын тулд цагийн зүү эрэгсээр байна
Сэтгэл бүхэн туулаад гардаг энэ жихүүн шуурганд
Сэмэрсэн ч бай, урагдсан ч бай тэсээд гараарай бүсгүй минь

Урсаад зогсохгүй нулимсаа битгий хорь оо, асгаж л байг
Ундраад болохгүй шаналалаа битгий цагд, үерлэж л байг
Эргэж ирэхгүй зовлон сэтгэлд чинь нэг удаа үдлээд буцаг
Энэлж нэрсэн нулимсанд чинь хөлчүүрэнхэн жаргаад яваг

Хаяад явсан амрагаа үзэн ядвал ч яд
Хагацал үзүүлсэн тавьлангаа харааж зүхвэл ч зүх
Шалдаа буутал шаналж галзуурвал ч л галзуур
Сайхан ирээдүйн төлөө төлөх төлөөс чинь болог

Сая сая зүрх даваад гарсан даваа
Сайхан бүсгүй бүрийн уйлаад үзсэн нулимс
Зуурдхан дурлал хэдий ч жаргал үлдэх дурсамж
Зүүдний учирал дуудаж аз авчрах хагацал

Унаж, бүдэрч, алдаж байж ухаардаг хорвоод
Уйлж, шаналж, цөхөрч байж хатууждаг юм аа зүрх гэдэг
Хуурмаг учирлыг хагацлын нулимсаар угааж байж л
Хурмастаас илгээх ханийн жаргалтай учирдаг юм аа сэтгэл гэдэг

Зулай төөнөх алтан нарыг

Зүрхэндээ шингээгээд чамдаа өргөхсөн

Зуурхан сэтгэлээ уяаж хургуулаад

Зөвхөн чамтайгаа сэтгэлээ холбохсон

            Өндөр сарьдгийн оргилд гараад

            Үзэмжит тэнгэрээр гэрчлэн байж

            Өр зүрхнийхээ чандын чандад

            Үргэлж хайраа тээж явахаа амлахсан

Зөөлөн гунигийг зүрхэндээ уйлуулж

Зөвхөн чиний хайранд шингэхсэн

Зүүд эрхшээж зүрхээ хатируулсаар

Зүгээр л дэргэд чинь уусаж өнжихсөн

            Дассан сэтгэлээ итгэлээ болгоод

            Далдхан хүслээ зүтгэлээ болгоод

            Даль жигүүрээ хайраараа хийгээд

            Дэргэд чинь очоод сэтгэлд чинь үүрлэхсэн

Дуурсах алдрыг бүтэн байлгах

Дүүрэн жаргалтай амьдрал бидэнд бий

Саруул ухаанаар хүслээ өргөх

Суу билгийн элбэрэл бидэнд бий

Дахилт:Цагаан цайлган хонгор үрсийнхээ

            Цэвэр энхрий харцанд нь уярана

            Өвөр дүүрэн ханийхаа хайранд

            Үүрд мөнхөд жаргаж амьдарна

Тайван саруул насныхаа амьдралд

Тэтгэн хүндлэх анахн дүүс бий

Тэнүүн сэтгэлдээ хорвоог урлах

Тэнхлүүн уужим ухаан бидэнд бий

Дахилт:Цагаан цайлган хонгор үрсийнхээ

            Цэвэр энхрий харцанд нь уярана

            Өвөр дүүрэн ханийхаа хайранд

            Үүрд мөнхөд жаргаж амьдарна

Түмэн олныг тэтгэж жаргаасан

Дэлгэр сайхан нутаг бидэнд бий

Төрмүүд биеийг минь огшоож өндийлгөсөн

Түүх шаштиртай босоо заяа бий

Дахилт:Цагаан цайлган хонгор үрсийнхээ

            Цэвэр энхрий харцанд нь уярана

            Өвөр дүүрэн ханийхаа хайранд

            Үүрд мөнхөд жаргаж амьдарна

 Алга өөд харуулахуйяа ариун зул бадмаалахуй

Ариусахуйн гүмүдайн их элбэрэл түмэн зүгт цацрахуй

Өршөөлт мөнгөн бумба ертөнцийн өнгөөр бөөлжихүй

Өлмий тоссон аврал энэрэхүйн хүрдэнд эргэхүй

            Тарнийн хүч сувдархуйяа өршөөлийн үүднээ чиглэхүй

            Тангад туульсийн замнал эрхнээ хөрвөөж эрхшээхүй

            Далд сэтгэлийн ариусал бурханы мутарч уусахуй

            Даалинд шингэсэн шившлэг арц ганганаа ариусахуй

Бөөлжих эрдэнэсийн туяа сарны цацраганд ариусахуй

Бүгээн их айлтгал маналын залаанд дүрлэгдэхүй

Дүйнхэр зонховын эрхшээл атаат тэнгэрийг шүтэхүй

Дүр хойтохын заяаг даган эргэж золгохуй

            Заяат тэнгэрийн айлтгал мэлмийн харцыг ширгээхүй

            Замаг ногоон баринтганд цүнз рашаан шингэхүй

            Нар хаждын айлтгал ханилгийн орноо зорчихуй

            Наслахуйн их тавилан оршихуйн ертөнцийг зааглахуй

Арван зүгийн хангал аргамжхуйяа их хөллөхүй

Арлаг тарлан омголтохуйн ариун рашаан шившлэхүй

Зүүд охорлохуйн өрлөгөөн зуур даран хэвтэршихүй

Зуун тохой майдар зүрхэн бичээснээ залгахуй

            Голомт хойморлосон маналваань их дүрнээ сэнтийлэхүй

            Говийн их Лхаа зүрхний түмэн хүслийг хэмжихүй

            Гүр дарзын хүрэл бичээс түмнээ өндийн исгэрэхүй

            Гүнгэрваа даасан өглөгийг хойчийн буянаа өргөхүй

Зүүний сүвэгчийн чинээ андын сэтгэл шавхарч

Зүүд сарнихын чинээ ажил үйлс бүдэрч

Сар хиртэхийн чинээ санаа бодол сарниж

Сааль сүү гашилах шиг сааралтсан амьдрал үргэлжиллээ гээд . . ,

Хараал урсгаж хамаг бүхнээ ашиглаж хөндийрүүлсэн

            Халгаж хавирсаар ижий ааваасаа хөндийрсөн

            Хамаг буруу мууг бусдад нялзаасан

            Хачин чихтэй хүний төрхтөн их болжээ

Үнэн худал, өнгө зүс, улсын сэтгэл ялгахгүй

            Өмхийрч муудсан санаатай мулгуу нэгэн рүү зүтгэсэн

            Халамжит хайрын сэтгэлийг хар муугаар харсан

            Харалган бодолтой, хахирхан зантай хачин этгээдүүд их болжээ

Худал хэлж, хулгай хийж, хуурч мэхэлсэн

            Хуруу тоолж, хумсаа мэрж хулчигнасан

            Биеэ хэртүүлж, сэтгэлээ булингартуулсан

            Билгийн нүдний цог нь бүхсэн хүний оронцог их болжээ

Сурч мэдэхийн сүвгүй юм шиг санасан

            Шуурган дунд замхарчих хүслээ хяссан

            Мэргэн ухаан, цэцэн билгийн суугүй мэт загнах

            Мэдрэл нь цочмог муу хүмүүн их болжээ

Дайрч давшиж, дальдчиж нуугдахыг урдаа гаргасан

            Нүд хальтаруулж нүгэл хургуулж амьдарсан

            Үг сөрж, үйлдэл бүр нь сүүдэр дагуулсан

            Үзэсгэлэнт эхээс төрсөн ч үзлийн муу хүн ороолон бологсдод зориулав.

Хайрт хань, халамжит гэргий, хамгаас энхрий, хамгаас ялдам, хонгор үрсийн минь эх, ханьдаа зориулав.
 

Орчлонгийн салхи буйдхан урсахдаа

Оломгүй далайг эрчлүүлж хөврөнө

Оюун ухаанд бодол хөлөгдөж өнжинө

Одоо ч түүнийгээ бодлогширон санана

            Тэнүүн өглөөний царам жихүүцэм

            Тэнгэрт үүрсэх үүлс өрнүүхэн

            Тэртээд үзэгдэх дүр тодхон

            Тэмтчих сэтгэлийн хөг нь сулбагархан

Ган үзэг гарт минь хөлөрнө

Гадаа харанхуй ч сэтгэл минь сүүмийх гэрэлтэй

Гарчиг бараадах хэдэн үгс минь өнчирнө

Ганцхан чамдаа зориулах гэж би хөшингөтнө

            Ор нь дотор зүүд хулжиж эрхшээнэ

            Одоо ч хүртэл бодолд чи минь уяатай

            Орлох зүйлгүй гэсэн шиг сэтгэл минь өнчирнө

            Ойрхон зуур тэрлэг нимгэн хайраар би дутна

Нүд анихад бодол зү үднээ сүлэгдэж гашилна

Нар гарахад зүүд зөн аятай бүдчинэ

Намайг чамайг бодов уу гэлтээ орчлон уйлагнаж

Насны жавар хургаж нартад хайр минь өнчирнө

            Салхи зүрх сэтгэлийг хэдэнтэй зүсэж сарниулна

            Санаанд бодол эмжсэн хайр шаргуу шураглана

            Санчиг бууралтахын энтэй итгэл хөгзөрч зөхөрнө

            Сарниулахгүй юмсан гэж сэтгэлээрээ хучиж аргадна

Амраг чиний минь хайр халамж үгүйлж ....

Алдсан бүхэн минь хүсэл ээрч нүднээ үзэгдэнэ

Ариун бүхнээ баринтаглан шүтэж амьдрахсан гэж

Алдаа оноогоо дэнслэн эр хонгор сэтгэл мэгшинэ

            Халуун сэтгэл тэр дороо хөлдөх шиг хяслантай

            Хамаг биеийг эзэмдэж бишгүйдээ нэг тарчилаана

            Харалган бодолдоо бүдчин явсан хүний мөр

            Хангал догшин хөлөг шиг өөдөө цогиж омголзоно

Амьсгаа давчидсан хайранд харуусал хагацал хоормоглоно

Аньсхан дунд минь нулимсан буйлаан үзэгдэнэ

Аясаар ирэх жаргалыг даллаж зөхрөж урихгүй

Аяандаа үүднээ өглөөний нартай хамт жиргэнэ

            Нэрэлхэж үзээгүй омголон зангаа онги татаж

            Надад чинийхээ сэтгэлийг аргадаж үүрсэхсэн гэж

            Нартын амьдралын үгэн хүлэг минь өндөлзөнө

            Намайг чамайгаа хайрлаж байгаа гэж өмөлзөнө

Хэлэх үг минь хэдхэн үгний өчил биш

Хийх зүйл минь хий хоосон бодол биш

Хайрлах сэтгэл минь харуусал хөвөрсөн жим биш

Халамжлах хүсэл минь харалган тарчиг ухаан биш

            Хань нь чамайгаа хайраараа аргамжсан болохоор

            Хамаг бүхнээрээ чамруугаа зүтгэдэг юм

            Халуун сэтгэлийн баланд дүрж амталсан болохоор

            Хайртай үрс минь бидний сэтгэлийг баталдаг юм

Тиймээ хонгор минь, хайр минь, хань минь

Тэвдэж явсан ч хугарахгүй бас нугарахгүй

Тиймээ үр минь, бурхад минь, эрдэнэсүүд минь

Тэнхлүүн явах тэнүүн их амьдрал бидэнд байгаа

Х.Бөхманд: Мод тэврүүлчихмээр жигтэйхэн

Азарга  азаргаар  алтан  тууртнаа

Аглаг  талаасаа  хурааж  цуглуулаад

Амгаа булаалдсан уургын морьтой

Адуун  сүргээ  тойрон  давхиж

Арван алдын уурга  суналзуулж

Ардаг  догшин  эмнэг хүлгүүдийн

Алхан  толгойг алдалгүй уургалж

Аатай сурмаг  уургын  морио

Арагшаа  суулган  эргэтэл  татаж

Аашлаж  догширсон  эмнэг морьдыг

Аагийг нь  агштал  цоровдож  татаад

Атганд орсон  навчин чихийг нь

Шүүс гартал мушгаж  байгаад

Шүүдрийн дусал ч  бөмбөрмөөр

Шинэхэн  толь шиг ганган  нуруунд нь

Ширээ хоёр бүүрэгтэй  эмээлээ

Ширмэл угалзтай гахай гөлөмтөө нь

Шидэж хөвөөлсөн зөөлөн  тохомтой нь

Шигшиж  тоослон тохож байгаад

Ширээр  сүлжсэн  олом даруулгаа

Шигдэж  ортол  чангалж  байгаад

Ширмэн хоёр  гантай дөрөөгөө

Шууд холбож  мордож  аваад

Шандаст  эмнэг мхүлгийнхээ

Шар гэжгийг нь гартал булигуулж

Шаргалтсан сайхан тал  хөндийгөөр

Шагай шиг хэдэн адуу хэмээн

Шуранхайлж  сайхан  дуулаад л

Шөрмөслөг  хангал  хүлгээ  сургаад

Шувуу шиг нисгэн  давхиад  одвоо   

Сартуул Б.Улаанхүү

2015оны 8сарын 6нд бичив

Азарга  азаргаар  алтан  тууртнаа

Аглаг  талаасаа  хурааж  цуглуулаад

Амгаа булаалдсан уургын морьтой

Адуун  сүргээ  тойрон  давхиж

Арван алдын уурга  суналзуулж

Ардаг  догшин  эмнэг хүлгүүдийн

Алхан  толгойг алдалгүй уургалж

Аатай сурмаг  уургын  морио

Арагшаа  суулган  эргэтэл  татаж

Аашлаж  догширсон  эмнэг морьдыг

Аагийг нь  агштал  цоровдож  татаад

Атганд орсон  навчин чихийг нь

Шүүс гартал мушгаж  байгаад

Шүүдрийн дусал ч  бөмбөрмөөр

Шинэхэн  толь шиг ганган  нуруунд нь

Ширээ хоёр бүүрэгтэй  эмээлээ

Ширмэл угалзтай гахай гөлөмтөө нь

Шидэж хөвөөлсөн зөөлөн  тохомтой нь

Шигшиж  тоослон тохож байгаад

Ширээр  сүлжсэн  олом даруулгаа

Шигдэж  ортол  чангалж  байгаад

Ширмэн хоёр  гантай дөрөөгөө

Шууд холбож  мордож  аваад

Шандаст  эмнэг мхүлгийнхээ

Шар гэжгийг нь гартал булигуулж

Шаргалтсан сайхан тал  хөндийгөөр

Шагай шиг хэдэн адуу хэмээн

Шуранхайлж  сайхан  дуулаад л

Шөрмөслөг  хангал  хүлгээ  сургаад

Шувуу шиг нисгэн  давхиад  одвоо   

Сартуул Б.Улаанхүү
2015оны 8сарын 6нд бичив

Хөххадын Бөхманд 

Яруу найрагч,уран бичлэгтэн. 1984 онд Өвөр Монголын улаанхад хотод төрсөн.Өвөр Монголын их сургуулийн урлагийн дээд college -ийг хятад зураг,уран бичлэгийн мэргэжлээр дүүргэсэн.тэрээр Өвөр Монголын зохиолчдын эвлэлийн гишүүн,Өвөр Монголын уран бичлэгтэний эвлэлийн гишүүн." Үгүйгийн цэцэг"," Шувууны мөр" хоёр шүлэгийн номтой.
Одоо Tokyo хотод ажиллаж амьдарч байна.
 

(доктор А.Эрдэнэбаярын зохиосон гэх “Ишбалжирын шүлэг зүйн судлал” /2004/, “Найман тойн Жамбалдоржийн намтар”/2009/ бүтээлүүдийн тухай шүүмж)

Уран зохиол судлалд өөрөө зохиол бүтээл бичдэг л хүн утга зохиолыг ойлгоно. Иймээс зохиолын шүүмж судалгаа хийх хүн нь өөрөө ямар нэг хэмжээгээр (цагаан бүтээл ч болтугай) зохиол бүтээл туурвидаг хүн байх ёстой гэж үздэг нэг хэсэг байсныг үгүйсгэх аргагүйг утга зохиол судлалын түүх гэрчилнэ. Харин бусдын туурвисан зохиол бүтээлийг ишлэл зүүлтгүй ашиглах, судалгааны бүтээлийг хуулбарлан өөрийн нэр усаа тавих зэрэг увайгүй үйлдлүүд гарах болсноос зохиогчийн эрхтэй холбогдох хамгийн анхны гэрээ нь 1886 онд боловсруулсан “Утга зохиол, урлагийн бүтээлийг хамгаалах тухай Бернийн конвенц” болжээ. Энэ цаг үеэс эхлэн зохиогчийн эрх нь улс бүрд харилцан адилгүйгээр 50-75 жилийн хугацаатайгаар хуульчлагдах болов. Зохиогчийн эрхийн хугацаа дууссан бүтээлүүдийн нэг хэсэг болох түүхэн сурвалжуудыг үе үеийн эрдэмтэн мэргэд судлан шинжлэхдээ тухайн эх сурвалжийн талаар тайлбар зүүлт хийж, онолыг дэлгэрүүлэн тайлбарласан бүтээлийнхээ төгсгөлд өөрийн нэрээ даруухнаар бичдэг байсан сайхан уламжлал нь төвд хэлт уран зохиолын тайлбар, орчуулга зэрэгтэй холбогдоно. Их бага таван ухаанд нэвтэрсэн эрдэмтдийн бүтээлийг дуун хөрвүүлэгч, гүүш нар орчуулан буулгахдаа эрдэмтэн хүний өндөр ухамсрын үүднээс ихээхэн ёс зүйтэй ханддаг байсан учраас монгол орчуулгын түүхэнд Бернийн конвенц зэрэгтэй дүйцэхүйц хуулийн баримт бичгүүд тийм ч чухал биш байв. Монголын үе үеийн эрдэмтэн мэргэд ямар нэгэн хуулийн бичиг баримт шаардахгүйгээр өөрсдийн ухамсарт сэтгэхүйн үйлдлээрээ зохиогчийн эрхийн асуудлыг шийдэж ирсэн бөгөөд шавь нар нь багш нарынхаа энэ сайхан уламжлалыг хөгжүүлсээр ирсэн түүхтэй. Иймдээ ч төвд хэлт монгол уран зохиолын судалгаанд “төгсгөлийн шүлэг” хэмээх нэр томьёо томоохон байр суурь эзэлж, хожмын эрдэмтэд энэ талаарх тусгайлан судлах болсон билээ.

khureltogoot-11.jpg
Хэмжээс: 600x450 21k
Сэтгэгдэл: 0
Үзсэн: 3117

zam-070.JPG
Хэмжээс: 600x450 34k
Сэтгэгдэл: 0
Үзсэн: 3184

zam-021.JPG
Хэмжээс: 600x450 95k
Сэтгэгдэл: 0
Үзсэн: 3047