Одод түгсэн шөнийн цэлмэг тэнгэрт мандсан арван тавны бидэрт цоохор саран бид хоёрын яриаг сэмээрхэн сонсох гэсэн мэт дээр мэлтийх бөгөөд бидний толгойн тус газарт нутгынхны “хувилгаан хад” гэж нэрлэдэг хүн чулуу сүүхийнэ. 

Энэхүү хувилгаан хадны тухай домогт эрт цагт бидний адил эгэл жирийн усан нүдтэй, цусан зүрхтэй нэгэн байсан ч багадаа Энэтхэг, Төвдөд очиж их эрдэм ном сурсанаар хувилгаан шидийг олсон гэдэг. Тэгж яваад хичнээн удсан юм бүү мэд олон жилийн дараа нутагтаа ирэхэд эцэг эх нь тэнгэрт хальж, түүнийг гэх элгэн садан нутагт нь үгүй болсон байсанд гутрахдаа хээр талд хүн чулуу болъё гэж шийдээд энэ довцог толгойн орой дээр хүн чулуу болж хувилсан гэлцдэг. Тэр цагаас хойш нутгийн олон хувилгаан хад хэмээн сүсэглэж, хүсэл бүхнээ хэлж даатгах болсон билээ.

Мөнхөө бид хоёр өнгөрснийг эргэцүүлэн хэсэг зуур чимээгүй хэвтлээ. Өчигдөр үдэш Мөнхөө надад хоёулаа багынхаа дурсамжийг сэргээж адуу манаж хонох уу? гэснээр бид хоёр адууны манаанд гарсан нь энэ. Чоно нохой ч ховордсон болохоор манай нутгийнхан адуугаа манахаа больсон ажээ.  

Эврийн ор ч үгүй хоёр хуц мөргөлдөж байна. Даргар эвэртэй хуцны мөргөлдөөнөөс мухар хуцны түншилдээн сонин. Омог хилэн мэт зангирч. мушгирсан аварга хос эврүүд нь хоорондоо гал манартал тархийх нь цаагуураа хуцны духыг хамгаалж байна гэсэн сэжиг төрүүлдэг. Эвэр хэмээгч бие хамгаалагчтай төрсөн дух азтай дух ... Эвэртэй эвэргүй хоёр хуцны мөргөлдөөн бол бүр ч шударга бус тэмцээн. Харин хоёр мухар хуцны зодоон өөр хэрэг.

Ямар ч хамгаалалт, жийргэвчгүй, хоёр гөлөөн дух тасхийн тулахад харсан хүний магнай өвддөг. Энэ нь маш сонин байгаа юм. Жар далан килограммын жинтэй хоёр мундаг түнжин хуц хойш ухран ухарсаар гэнэт өөд өөдөөсөө хар хурдаараа цойлон нисэж: лут том биеийнхээ бүх жингээр ясан гавлаараа яг буухад хоёр сайхан эцэг малын толгой заадсаараа зад үсрэв үү? гэлтэй агаад хиншүү үнэртэх шиг болно. Тэд хоёул балартсан шар нүдээ эргэлдүүлж, хэсэг зуур салганан, ийш тийш дэмий тэнэснээ сая дөнгөж өөрийн ухаан орж, сэхмэгц, уур хорсолдоо түрүүчийнхээсээ хол ухарна. Холхон айлын хэрий зай аваад, сэрвээ цээж түхийлгэсэн хоёр том цагаан сум чавхдан цахилсаар лүгхийхэд хоёулангийнх нь нус суга үсрэв.

                                                                                                                                                      "Ж.Тэгшзаяа. Орчуулагч, кино сонирхогч"-ийн блогоос авав

 Арван тав орчим насны зэрэмгэр цагаан охин үерийн усны сувган дээр тавьсан дашинганы дэргэд зогсоод дуу дуулна. Хүн зөөврийн тэрэгнээс буусан наймаачид тэр дашинган дээгүүр гарч барааны зах руу одох тул уг газар нэн хөлтэй. Олны хөлийн тоосонд дарагдсан царайг нь шонхрын харц мэт зоримог хар нүд нь чимнэ. Зовлон үзсэн хүн бол тэр хар нүдний цаана гунигийн толбо шувууны сүүдэр мэт бөртийн буйг ялгаж болохоор оо!

Эзэгтэй, би танд амласнаа зөрчиж дахин нэг захидал илгээхээс аргагүй боллоо.

Одоо тэрхүү бялзуухайнууд маань үхлийн ирмэгт тулаад байна. Тэжээх хүн байхгүй болсон юм. Ядуу тарчиг, болхи зураач би энэ турьхан жижиг шувуудыг яахин тэжээж чадах билээ. Танд шулуухан хэлье. Бялзуухайг харж асарч байсан эхнэр минь нас барсан юм. Эхнэр нас барахад бялзуухайнууд хүртэл үхэхэд хүрэх гэж дээ. Бодоод үзвэл эзэгтэй, таны тухай дурсамжийг надад хадгалж үлдээж өгсөн маань эхнэр минь байсан юм уу даа. 

Яруу найрагч А.Эрдэнэ-Очир энэ шүлгээ хайртай бүсгүйдээ зориулж нэрнийх нь үсгийн дагуу шүлгийнхээ эхний мөрнүүдийг бичсэн юм гэнэ лээ. Гантигмаа гэж. Нэвтрүүлэгч Гантигмаа шүү дээ...

Голын тохой дээр

Газрын магнайнаас хөлөрч урссан Сэлэнгийн салаа тохой дээр

Гандсан намрын шаргал өдөр устай мушгиран одохыг харжээ суугаад
Ганц дуу чамд зориулан дуулж түүнийгээ тэнгэрийн цээлд нараар мэтгэн
Ганихан хорвоогийн өнгөн дээр бусдын зүрхэнд шигтгэн гэрэлтүүлэх болов би

Амьдрал мөнхийн зүүд минь тэнгэрийн зурсан зураг миньА
Алдааг нь цуглуулахад ч жаргал амтагдмаар хонгор минь
Алсаас над руу урссан цаг хугацааны зэрэглээн дундаас

Амжиж миний олж харсан үл мэдэг инээмсэглэлт минь

Хаврын шувуудын гуниглангуй ганганааг

Хайрт минь яагаад тоохгүй байна
Хайлам уярам намуухан анир сонсогдохгүй байна гэж үү?
Хаа сайгүй шувууд жиргэсээр л 

Зуны ойд шувууд сүрэглэн ниснэ
Зуурдын дурлал гэж тэдэнд байдаггүй
Шунан тачааж өөр бусдыг тэд хайдаггүй юм
Шувуудын үүрнээс дурлалын жиргээ дуурссаар л

Манант намрын улирал хэвийж оджээ
Маргааш гэхэд л хүйтний эрч чангарна
Шувуудын хичнээн жаргалтай байсан ч
Шугуйд бас л хагацал тасардаггүй

Юутай гуниг . . .

 "Сонгомол шүлгүүд" блогоос

Хүмүүн сүүдрийнхээ дунд эргэлдэмүй

Хүсэвч сүүдрээсээ үл ангижирмуй
Буй юмсыг буйгаар нь яахин таних вэ
Бум бужигнасан хүмүүн урсгал дунд

Галав эртний тэртээх гялбаанаас
Гарцаагүй буй юм сүүдэртэй
Алтан бурхад сүүдэргүй гэж үү?
Аяа юу гэхэв, амраг минь!

Улангассан бид хоёрын үнсэлдээнээс
Улаан гал дүрэлзэж, дарь мэт тэсэр лүү?
Ээжийн агар зандан ой дунд

Эцгийн унагасан сүүдэр буюу би 

"Сонгомол шүлгүүд" блогоос

Гүн шөнийн харанхуйг нэвтлэн

Гурван удаа шүдэнз зурав
Ялдамхан царайг чинь харах гэж
Янагхан нүдийг чинь үзэх гэж

Улаахан уруулыг чинь ажих гэж
Удаа дараа гэрэл гаргав
Далай хайрыг чинь мэдрэх л гэж
Дараа нь чамайгаа энхрийлэн тэврэв

Анир чимээгүй балар харанхуй

Алаг дэлхийг дахад л нөмрөв

 "Сонгомол шүлгүүд" блогоос

Довжоо өөд алгуурхан алхсаар

Домгийн юм шиг хатагтай гэртээ оров
Алсаас ч болов нүдээрээ л үнсэх гэж 
Амстердамын гудамжаар түүнийг л бараадан
Аз жаргалтай хоёр ч цагийг үдэв

Хотын гудам аль хэдийн
Хов хоосорч эл хуль болов
Бүртэлзээд өнгөрсөн хоёрхон цаг
Бүтэн өдөр улирсан мэт санагдав
Бүхий л амьдралаа түүнд бэлэглэсэн мэт бодогдов

Үзэсгэлэнт авхайг сарнайн ертөнц гэж нэрлэмээр
Үймээнт Голландын цэцэгт хаалгыг дурсмаар
Ертөнцийн гоо сарнайг орхиод явж түвдэхгүй

Ер бусын удаанаар удаанаар би алхана 

Тэр үнээн! би хөөрүү хүн

Тэнгэр дээр төрсөн гэж өөрийгөө
Харсаар байтал худлаа хэлж
Халуурч шүлэглэсэн хүн 
Тэргэл цагаан сарыг нь чамайгаа гэж
Бүлээрч шүлэглэсэн хүн
Тэр ч бүү хэл
Будант тэнгэрийн танихгүй оддыг минийх гэж
Булааж шүлэглэсэн хүн, хүлцэл өчмүү!
Өчсөн, өчөөгүй би дэхиад л
Онгирох нь
Өндөр тэнгэрийн үүлс ахиад л
Зангирах нь
Хүлэглэж давхисан морины ам ч
Халах нь
Хүрдэн их дэлхийг мөндөр цохиж алах нь
Минийх гэж хэлэх нь
Онгирох юм надад их бий

Хорол тоонон дор аргал түлсэн нүүдэлчний
Хойморт мандсан нарыг
Дагаж өссөн юм болохоор
Хомоол үнэртсэн тостой бор Монголдоо
Хийморийн гэгээн дарцаг шиг
Дэрвэж өссөн юм болохоор
Гунигийн сараал мананд
Бүдчиж явахын цагт
Нутгийн хөх уулс нь
Салхиараа аргаддаг болохоор
Гурван усны нэрмэлд
Халамцаж явахын цагт
Нулимст хөх уулс нь

Жавраараа алгаддаг болохоор

Шинэ өглөөн наран инээж угтдаг тухай

Шингэж одох болгондоо гуниг тээдэг тухай

Мартаж үгүйлэхийн тулд маргааш ирдэг тухай

Манант орчлонгийн үнэн, зовлонгоор төгсдөг тухай

Буцах цагийн аниртай дууг

Бусдаас нууж өөртөө зориулъя

Үртэй хүмүүн бүхэн жаргаж дуулдаг тухай

Үйлийн үнэнд гүйцэгдэн хагацаж дуусдаг тухай

Хагдарч гандахын тулд цэцэгс ургадаг тухай

                                                            Хамгаас хайртай бүхэн минь хальж одохын тухай 

Гүйцэт боловсорч ханаад хальсаа тэмтэрч байгаа жүрж шиг нартай 

Гүү зогсоогоороо унтаад зүүднээсээ сэрж чадахгүй байгаа юм шиг талтай 
Гүнрүүгээ түрсэн үндэс эрдэнийн чулууг тойрч байгаа юм шиг сартай 
Гүүр хуучирч хөхрөөд урсан одож байгаа юм шиг салхитай 
Эх орон минь 

Цагаан согоо манан зуугаад амаржиж байгаа юм шиг үдэштэй 
Цасыг биедээ зузаан түрхээд нойрсож байгаа толгод шиг гунигтай 
Цангасан тэмээн дотроос зэрэглээ үүсч байгаа юм шиг говьтой 
Цамцны минь товчийг арван долоотой охин цэцгээр орлуулж байгаа юм шиг үзэмжтэй 

Эх орон минь 

Ижийдээ нас гуйлаа

Зэрлэг улаан сарнаас

Зэлүүд сансрын од бүхнээс

Зэрэглээ бүжсэн хаврын цэнхэр өдрүүдээс

Зэлмэ, Сүбээдэй дээдсийн алтан сүнснээс

Шид идийн орчлонгийн нүд чихгүй бурхнаас

Шилийн уулын чимэг  Алиа хонгор эзнээс

Шийтгэл нүглийг минь дэнслэх  Эрлэг номун хаанаас

Шимийн архинд дуртай малчин айлын онгоноос

Хөхрөгчийн зулайд эрхлэх хөхөл цагаан үүлнээс

Хөл нүцгэн туучиж өссөн дуучин ялдам горхиноос

Хүсээгүй үедээ гамгүй тараасан залуу насныхаа алдаанаас

Хүссэн цагтаа жаргаж явсан зугаа цэнгэлт мөчүүдээс

Ижийдээ нас гуйлаа

Болжмор шиг, жимс түүж идэх минь ч

Борооны тухай жиргэх минь ч яах вэ, 

ижийгээ саначихлаа.

ижийгээ саначихлаа.

ГЭНЭТ БИ БИЕЭ ХОРЛОВОЛ 

ӨРИЙН ЭЗЭН ЛАВ ЗОВНО

Би үхье гэж бодно.
Миний төлөө үнэн сэтгэлээсээ 
хэн зовно вэ?

би итгэж байна. 

“Ваннтай усанд ингэж удаан суух чинь яасан сайхан юм бэ? Хамаг арьс зөөлрөөд ёстой нөгөө зөөлхөн булбарайхан гэдэг нь л болж. Өдий дөч давсан насны хүн гэхэд аятайхан л харагдаж байна шүү дээ би чинь. Учиргүй их шалхайж, цэлхийсэн л юм алга” гэж би усны өрөөний толинд өөрийгөө харж зогсохдоо бодлоо. Үнэхээр тийм муухай харагдах юм байсангүй. Харин түрүүхэн дэлгүүрээс авсан дотуур хувцсаа таардаг л байгаа даа гэж санаа зовнисоор өмслөө.

Юуг ч бодож болдог орчлон 
Тор шиг ч юм шиг, торго шиг ч юм шиг материалаар хийсэн болохоор өмсөхдөө урчих вий гэж санав. Харахад эмзэгхэн хэрнээ өмссөн хойно яасан ч гоё харагддаг юм. Хоёр хөхийг минь өндийлгөн хооронд нь үл ялиг шахаж өгч. Хөхөн дээрх жижигхэн хар мэнгэ эгдүүтэй харагдана. Дотоож нь биенд яв цав таарч бүсэлхийгээр тайлтай болгож харагдуулна. Виктория секрет гэж өөр юмаа. Хүүхнүүдийн брэнд, брэнд гээд үхэлдээд байдгийн учрыг багахан ч гэсэн ойлгох шиг болов. 

For reasons of health, Gabriel Garcia Marquez, Colombia’s illustrious Nobel Laureate for literature, has declared his retirement from public life. He has terminal cancer and sends this letter of farewell to friends and lovers of literature.

If God, for a second, forgot what I have become and granted me a little bit more of life, I would use it to the best of my ability.

I wouldn’t, possibly, say everything that is in my mind, but I would be more thoughtful l of all I say.

I would give merit to things not for what they are worth, but for what they mean to express.

I would sleep little, I would dream more, because I know that for every minute that we close our eyes, we waste 60 seconds of light.

I would walk while others stop; I would awake while others sleep.

If God would give me a little bit more of life, I would dress in a simple manner, I would place myself in front of the sun, leaving not only my body, but my soul naked at its mercy.

Орчуулсан Инда 

Хэрэв бурхан надад ганцхан хором амьдрал дахин бэлэглэвэл би илүү даруу хувцаслаж, наранд биеэ шарж, дулаан илчинд нь сэтгэлээ бүлээцүүлэх байсан. Бурхан минь хэрэв надад зүрх байсан бол би бүх үзэн ядалтаа мөс рүү чихээд нар гартал хүлээх байсан. Би Ван Гогийн мөрөөдлөөр Бенедиттийн найраглалыг одод дээр зурах байсан. Би Серрат аязыг саранд зориулан дуу болгон бэлэглэх байсан. Би сарнай цэцгийн өргөсөнд хатгуулж, улаан дэлбээний үнсэлтийг мэдрэхийн тулд цэцэгсийг нь нулимсаараа услах байсан. 

Мелос багтартлаа уурлав. Хорон муу санаат, харгис хэрцгий хааныг үгүй хийхээс өөр аргагүй. Мелос төрийн хэргийг үл мэднэ. Бишгүүр үлээж, хонь хургатай хөөцөлдөн өссөн жирийн нэгэн хоньчин хүү билээ. Гэвч муу муухайг хэнээс ч илүү жигшин зэвүүцэж сэтгэл зовнино.

Өнөөдөр үүрийн гэгээтэй уралдан босож уул тал, гол горхийг даван туулсаар арван ри (1) алслагдсан Сиракүза (2) хотод хүрч ирлээ. Мелос эцэг эхгүй, эхнэр ч үгүй, бүрэг ичимхий охин дүүтэйгээ хоёулхнаа амьдарна. Дүү нь нас бие гүйцэж, тосгоныхоо нэгэн золбоолог малчин залуутай гэрлэх болж, хурим найрын өдөр нь дөхсөн тул сүйт бүсгүйн хуримын хувцас, идээ зоог, бэлэг сэлт бэлдэхээр холын энэ хотыг зорьж ирээд байгаа нь энэ билээ. Эхлээд хэрэгтэй юмаа цуглуулж авчихаад дараа нь хотын их гудмаар баахан дэмий алхав.

Мелост хар багаасаа тоглож өссөн үнэнч сайн анд бий. Түүнийг Селинүнтүс гэх бөгөөд энэ хотод чулуучин хийдэг ажээ. Одоо тэрбээр ойрд уулзаагүй андтайгаа уулзахаар сэтгэл догдлон алхаж явна. Тэгээд хэсэг явж байтал хотын байдал нэг л хачин, нам гүм, хэдийн наран жаргаж харуй бүрий болон олны хөл тасарсан ч гэлээ нэг л сэжигтэй, хот тэр аяараа уйтгар гунигт автсан мэт санагдаж угийн тайван Мелосийн хүртэл нуруу нь хүйт оргиод ирэв.

uvl-012.JPG
Хэмжээс: 600x450 98k
Сэтгэгдэл: 0
Үзсэн: 2599

B3-034.JPG
Хэмжээс: 600x346 133k
Сэтгэгдэл: 0
Үзсэн: 4187

khureltogoot-21.jpg
Хэмжээс: 600x450 153k
Сэтгэгдэл: 0
Үзсэн: 3824