|
|
 Өгүүллэг: С.Б.Бат-Эрдэнэ:БИ (БИД) ХЭН ЮМ БЭ...
Оруулсан admin on 2008-08-21 09:04:28 (5168 уншсан)
Би (бид) хэн юм бэ?... Би (бид) юу? Байдаг л нэг авилгалч л даа.
За тэгээд “авилгалч” гэгч энэ ганц үгийг сонсоод л “Аа муу хар авилгалч” энээ, тэрээ гээд харааж, элдвээр зүхэхээсээ өмнө өөрийгөө хэн билээ гээд нэг бодчихоорой доо. Яагаад би гэчихээд ард нь хаалтан дотор “БИД” гэдэг үгийг хавчуулаад байгааг бодоод үзээрэй хө. Эрхэм уншигч авхай таныг ч бас хамруулах гэгээд байгаа юм шүү дээ. Сооррий (Айхтар амайрахдав), магад ч үгүй эрхэм уншигч авхай та хэзээ ч, бүр хэзээ ч бага боловч (бүр усны ганц дуслын чинээ ч) авилгал авч ч үзээгүй, өгчихөж ч үзээгүй ариун гэгээн, цэвэр тунгалга, үнэхээрийн төгс төгөлдөр шудрага нэгэн бол намайг юу ч гэж хэлж, юу ч гэж хараан загнаж, чухамдаа бол яасан ч, яаж ялласан ч болно.
Харамсалтай нь, хэрэв та мах цусанд хувилж, цусан зүрхтэй усан нулимстай хүмүүн болж төрсөн л бол, хэрвээ таны хувь тавилан орвонгоороо эргээд Шаалуу хүү* болоод зэрлэгшээд явчихаагүй, хүмүүний нийгэмд амьдарч л байгаа бол энэ авилгал, хээл хахууль гээч юмнаас ангид байсан байх ёсгүй, боломж ч үгүйн учраас л би “Би” гэдэг үгнийхээ ард “Бид” гэдэг үгийг зоригтой хавчуулаад байгаа юм.
Тиймээ, хүмүүн төрлөхтөн гэж байгаа л бол ямар ч нийгмийн байгуулалттай байсан ч энэ авилгал, хээл хахууль гээч юм их, бага ямар нэгэн хэмжээгээр байж л байдаг ажээ. Гэхдээ их, багын хэмжээ болон аль хир төгөлдөржиж эрчимжсэн, эрчимжээгүйгээрээ л ялгаатай юм болов уу даа. За үүнийг үл нуршин багаас нь эхлэн өгүүлсүү.
1. Идээний бага нь амттай буюу насан багын анхны өөрийн бие даасан олз, түүнийгээ хэрхэн гадны танихгүй агаа нарт маш хямд үнээр худалдаж хулхидуулсан авилгалын тухай өгүүлье.
Зун болж зусланд гарлаа. Монхор ногоон “ЗИЛ” машинаар гурван айл хамтдаа нүүж зусланд буусан нь тэр жилийн зуслангын эхний айлууд болж таарав. Хийх ажилгүй алдрайхан зуслангын эзгүй байшингуудаар хэсч, тэнэж яваад бөөн олз оллоов шүү дээ. Нээсэн алт, эрдэнэсийн уурхайнхаа дээжээс чадлынхаа хирээр олзворлон даахынхаа хирээр (Нэгэн эзгүй байшингаас баахан архи, ундааны хоосон лонх олсон хэрэг л дээ) тээвэрлэж яваад гадны хоёр этгээдтэй тааралдваа чи минь. Бахиалан гутлын түрийг шагайнд нь тултал эргүүлэн жийж томоо гээчийн шарвааран өмд, дугуй хар бэрээтгэн (бритва-сахлын хутга гэсэн үгнээс үүдэлтэй) малгай духдуулж улаан тамхи баагиулсан нэгэн дэргэдэх дагуулдаа шуудайны ёроолоор шахуу жаалхан зүйл үүрүүлжээ. Гарт минь байгаа орос “Союз” сээтгэн торонд эвийг нь ололгүй ийш нь, тийш нь цухуйлган хийж, тавхан настай бяцхан биеийнхээ чадлынхаа хирээр олзворлон тээвэрлэж яваа үнэт барааг минь хомхойрон ширтсэнээ “За, ямар сүрхий эр вэ хө. Сууж жоохон амар, жаал хууч хөөрье” гэснээ өврөөсөө орос ирис хоёрыг гаргаж өглөө. Авилгалын эхийг тавьж байна шүү дээ. Хүүхэд л юм чинь амттанд шунах тэр л зангаараа “Гялайлаа, ах аа” гээд өгсөн хоёр ирисний нэгийг нь задлан хүлхэж, нөгөөг нь хийх газраа олж ядан (халаасгүй богино өмдтэйн учир) байтал бэрээтгэн малгайт “Дүү хүү, тортойгоо өгчих ах нь молоко өгье” гэж байна. Урьд өмнө нэг лонх тушаахад л нэг молоко болдог гэж сонссон боловч чухам хаана хэрхэн тушаадаг талаар огт ойлголтгүй Баагий чинь эргэлзэсхийгээд “Ахаа, нэг нь л нэг молоко болдог гэсэн шүү дээ. Энд ийм олон байгааг та харахгүй байна уу?” гэлээ. “Том хүний өөдөөс цор, цор хийгээд их эд вэ” гэснээ ийш, тийш нүдний булангаар тойруулан нэгийг хайж харсанаа ганцхан байшангын цаадтай манайхтай цуг нүүж ирсэн айлын гэрийн эзэн, эхнэртэйгээ юмаа янзалж буйг хараад дуу нь зөөлрөн “Том эрээ хө” хэмээн толгой илэн өхөөрдсөнөө “Ах нь чамд мөнгө, их олон мөнгө бас гоё цаг өгье” гээд наймаалалцаж эхэлж байна шүү. “Их мөнгө, их олон мөнгө”-ний сураг сонсоод шуналын мотор эргэн асч эхэллээ. “Гоё цагийг чинь, бас өгөх мөнгийг чинь үзье” хэмээн том хүний өөдөөс цор, цор хийлээ. Нэгэнт ардаа хамгаалж өмгөөлөх “Том хүн” энүүхэнд байгааг, хоёр үл таних этгээд намайг элэг барин шууд булаагаад явчихгүйг бяцхан ухааныхаа хирээр ойлгосоных тэр шүү дээ. Тэгсэнээ мэдэхээс нэгийн тооны зурагтай шар цаасан мөнгө нилээн хэдийг тоолж үзсэнээ нааш нь нэг гар сунгаад л, гараа явуулахаар буцааж аваад л... Одоо бол их мөнгө харсан би ч өгвөл ч өгчихөөр болж ирээд байдаг, тоо мэдэхгүй ч гэсэн бас наймалалцаж байна шүү. “Нөгөө цагаа өг, нэг лонх нэг молоко болдог юм чинь ийм олон лонх байхад арай л өгмөөргүй байна” гэлээ. Бэрээтгэн малгайт “Тэгвэл би чамд дээр нь төмөр мөнгөнүүд өгье” гэнэ. “Төмөр мөнгө цаасан мөнгөнөөс бага, гэхдээ олон төмөр мөнгө бас заримдаа цаасан мөнгөнөөс ч их болдог гэсэн. Аль зэрэг их төмөр мөнгө байгаа бол” гэж бодоод “Дээр нь өгөх төмөр мөнгийг чинь үзье”... Нөгөө хоёр хоёул халаасаа тэмтрэн уудалж бүр эргүүлэн гаргаж ирээд гар дээрээ сэгсрэн хоосолж юу ч үлдээгүйг надад харуулаад “Байгаа бүх төмөр мөнгөө өгье” гэлээ. Атга дүүрэн нарны гэрэлд гялалзан шар, цагаанаар туяарах “тэр их” төмөр мөнгийг хараад “Уг нь ч их мөнгө юм. Гэхдээ цаасан мөнгөнөөс их болж чадсан болов уу” хэмээн эргэлзэж байтал бэрээтгэн малгайтын дагуул сая л анх удаа ам нээж “Ээ, хамаг мөнгөө бүгдийг нь цагтайгаа өгчихөөр энэ лонх чинь цөөднө шүү дээ” гэж эр хүнд баймааргүй үхээнц дуугаар жонгинууллаа. Бэрээтэгт гар дахь төмөр мөнгө, базаж үрчийсэн цаасан мөнгөө ээлжлэн харсанаа “Нээрээ тийм ч юм уу” гэж эргэлзсэнээ “Дүү хүүд өөр нэмчих лонх байхгүй юм уу” гэлээ. Хоёр нүд маань өөрийн эрхгүй нөгөө алт эрдэнэсийн уурхайтаагаа хурьцаж, “Уг нь ч байгаа л даа”... Бэрээтэгт зальжин гэгч инээмсэглэсэнээ “Энэ их хэвлүүхэн, хөөрхөн хүү байна шүү. Яадаг юм, ийм хөөрхөн хүүд хоёулаа байгаа бүх мөнгөө өгчихье. Тэгээд л болоо” гэснээ “Аль вэ, хоёр гараа тос” гэхэд нь “Эхлээд цагаа өг, цагаа өгөхгүй бол лонхнуудаа өгөхгүй” хэмээн бойкотоллоо. Пенницлиний шилний бөглөөгөөр урлаж тод улаан өнгийн хулдаасаар оосор хийсэн бяцхан хөөрхөн цаг гарт минь зүүж өгсөнөө мөн л гараа тос гэлээ шүү. Одоо бол нэгэнт баяжаад эхэлчихсэн алдрайхан би вээр хээгээ алдан “Нөгөө нэг молокогоо” гээд анзаарвал жонгинуур нь хэдийдээ алга болоод, хаашаа ч юм яваад, хир удаад, хаанаас ч юм бүү мэд эргэж ирсэнээ их л өгөөмөр загнан “Тэгье, хоёулаа энэ хөөрхөн дүү хүүд молокогоо ч өгчихье” хэмээн бэрээтэгт рүү нүд ирмэн “Хоёулаа бүх мөнгөө ч өгчихье, чи нөгөө цагийг нь өгсөн үү” хэмээн шавдууллаа. Ингээд л ойгүй баяжиж нүд эрээлжилж эхэлж байна шүү. Гэвч бас ч гэж ухаанаа алдсангүй “Ахаа, сээтгэн тороо авна шүү” гэж хэлэх мөртлөө “Эргэж очоод үлдсэнийг нь өөрөө авах юм чинь” хэмээн цээжний хожоо хийн суухад бэрээтгэн малгайт “Өө тэгэлгүй яах вэ” хэмээгээд уриалгахан гэгч нь миний хоёр алган дээр нөгөө “их мөнгө”-өө төмөр, цаасгүй бүгдийг нь тавиад, дэргэд минь нэг лааз молокогоо үлдээгээд сээтгэн торыг (Уг нь ч олзны эд, нөгөө байшингаас олсон юм) минь суллаж тавьчихаад шуудайтаагаа үүрсээр явж одлоо. Харих гэтэл авсан авилгалаа яаж авч явах ухаанаа олдоггүй сандарлаа. Хоёр гараа нийлүүлэн тосоод тэр “их мөнгө”-ийг тосоод авсаных молоко, тор хоёроо орхиж болдоггүй. Торон савандаа хийе төмөр мөнгө маань гоожчих гээд, тор молокоогоо орхиод явнаа алга болчих ч юм билүү сандарган бажгадууллаа. Тал тал тийш нүдээрээ хайгуул хийн олзоо хийчэх юм хайн харвал тэрүүхэн байшингын ёроолд хар цаасны тасархай хэвтэхийг олон мөнгө, молоко, тороо арайхийн дээр нь багтаагаад богино өмдөө хар цаасны хар тосоор тослон, тослон гэрийн зүг гэлдрэх замд нүдний буланд нэгэн юм өртвөөс өнөөх миний алт эрдэнэсийн уурхайнаас бэрээтгэн малгайт, жонгинуур хоёр, хоёр ч том тааран шуудай дүүрэн чихсэн эрдэнэс дааж ядан үүрэн одох нь харагдлаа.
Эргэж олдохгүйгээр алдсан алт, эрдэнэсийн уурхай ч дүүрч, гэнэт олдсон жаал авилгалаа хэрхэн яаж, хүн амьтанд мэдэгдэхгүй шингээх вэ гэдэг асуудал гэрлүү дөхөх тутам толгой нүдэж эхэллээ...
* * *
За даа, үүнийг уншаад шууд утгаар нь махчилж ойлгох хүнтэй бол юм яриад ч хэрэггүй биз. Харин егөө, ёгтлол ойлгох нэгэн бол юун тухай өгүүлж байгааг барагцаалан, багцаалдан ойлгож л байгаа байлгүй гэж найднам.
Үнэндээ бол бага байхдаа гудамжныхаа нэгэн томоо агаад ганц лааз молокогоор хууртагдан 4-5 лонх өгч явуулчихаад, нөгөө буруу гараар олсон молокогоо бусдад үзүүлж, бусадтай хуваалцаж болохгүйн гачлан, амттанд дурлах алдрай насны эрхээр ганцаараа цохиод бялуурч балран нэг хэсэгтэй л амттан харахаар огиудас хүрэн бөөлжчих гээд байдаг болсоноо л гэнэт санасан хэрэг л дээ. Тэгээд л дээрхи бяцхан түүхийг тэрлэсэн бөгөөд үнэндээ биднийг бага үед молоко, лонх хоёр адилхан хоёр төгрөг байдаг байсан ч тэгж шил, лонхоор хөөцөлдөж оролддог хүүхэд үнэндээ байхгүй байсандаа хөөрхий. Гэхдээ олны олон дотор ганц, нэг наймааны ухаантай хүүхдүүд байсан л байлгүй яав гэж.
Ээ дээ, буруу гарын идээ юу? Хэцүү дээ, хэцүү...
С.Б.Бат-Эрдэнэ Япон, Ивай 2008-08-20
*Шаалуу хүү- Бага насандаа амьтдад хулгайлагдан зэрлэг амьтдын дунд амьдарсан хүнийг хэлнэ.
Үргэлжлэл бий.
(
Сэтгэгдэл бичих? |
Өгүүллэг |
Оноо: 0/0 |
Өгүүллэг )
Манай сайт танд таалагдаж байвал LIKE хийгээрэй. Танд баярлалаа.
|
|
|
|
 |
Санал асуулга |
 |
|
Та манай гишүүн болохыг хүсвэл энд дарна уу.
t
Одоо онлайнд 212 зочин 0 гишүүн байна.
|
|
|
 |
 |
Агуулга |
 |
|
| Бямба, 2024.03.30 | | · | Лха Отхан : ЗАМЫН ТУХАЙ ШҮЛЭГ |
| Даваа, 2024.03.04 | | · | Б.Явуухулан: Сонин сурвалжлагчид ярьсан нь |
| Пүрэв, 2024.01.25 | | · | Г.Мөнхтулга : ХАЙР |
| · | Г.Мөнхтулга : ТҮҮНД |
| Пүрэв, 2023.12.21 | | · | Г.Мөнхтулга : ХОТЫН ШӨНӨ |
| · | Г.Мөнхтулга : ЧАМД |
| Мягмар, 2023.12.12 | | · | Долгорын Цэнджав : ТАМГА |
| Мягмар, 2023.12.05 | | · | Г.Мөнхтулга : Зүүд |
| · | Г.Мөнхтулга : ХЭДЭН ҮГ |
| · | Г.Мөнхтулга : ДҮРСГҮЙ БОДОЛ |
| · | Г.Мөнхтулга : БҮСГҮЙ ЧИ НАМАЙГ ХҮЛЭЭДЭГ ҮҮ |
| · | Г.Мөнхтулга : БИ ХИЙСЭЖ БУЙ НАВЧ |
| Даваа, 2023.11.27 | | · | С.Начин : Уучлалын шүлэг |
| Пүрэв, 2023.10.19 | | · | А.Эрдэнэ-Очир : АЯЛАГХАН ЗАЛУУ НАС МИНЬ |
| · | Ц.Доржсэмбэ: ЧИНИЙ САЙХАН ГАРЫН ХҮЙТЭН |
| · | Ц.Доржсэмбэ: ЦАС БОРОО |
| Лхагва, 2023.10.18 | | · | Т.Дарханхөвсгөл : Үхэр огдой |
| · | Б.Явуухулан НҮҮДЭЛЧНИЙ НАМАР |
| · | А.Эрдэнэ-Очир : Тунгалаг гунигийн улирал |
| · | Ц.Доржсэмбэ : НАМАЙГ ХАРСАН НҮД |
| · | С.Ууганбаяр : НАМАРТ БИ ДУРГҮЙ |
| · | Т.Дарханхөвсгөл : Бидний намар |
| · | А.Сүглэгмаа : Навчисын шуурганаар |
| · | Ц.АВИРМЭД : ТЭР НАМАР |
| · | Д.Бямбажав : НАМАР |
| Ням, 2015.10.25 | | · | Зундуйн Дорж |
| Бямба, 2023.10.14 | | · | Зундуйн ДОРЖ : Өглөө болгон эрт босч |
| · | Батсайхан Баттөгс : Миний нутгийн намар |
| Мягмар, 2023.09.12 | | · | Ц.Бавуудорж : МЭДРЭМЖИЙН ТУХАЙ ШҮЛЭГ |
| · | Ц.Бавуудорж : ИТГЭЛ |
| · | Ц.Бавуудорж : ТОМЪЁО |
| · | Ц.Бавуудорж : НАМРЫН ӨВСӨН ДУНД |
| · | Ю.БАЯН-ОЧИР : МАШИН |
| · | Ю.БАЯН-ОЧИР : ЦЭН ТОГОРУУ |
| · | Ю.БАЯН-ОЧИР : ЖАРГАЛ НЬ ТЭР |
| · | Ю.БАЯН-ОЧИР : ӨНӨӨДӨР |
| · | Ю.БАЯН-ОЧИР : Миний ертөнц |
| · | Ю.БАЯН-ОЧИР : ӨМГӨӨЛХҮЙ |
| · | Ю.Баян-очир : Мод |
| Мягмар, 2023.08.22 | | · | Б.Болормаа : Намайг явсны маргааш |
Та сараа сонгоно уу
 |
|
|
|
 |
|
Facebook 
Twitter 
