Гурван үеэрээ энэ л хөндийд дөрвөн улирлыг далан жил элээсэн өвгөнд энэ шийдвэр хүндхэн тусав. "За байз, төр засгийн шийдвэр юм бол би юу хэлэхэв дээ" гээд хоцорсон ч хонь мал нь тогтож өгөхгүй, том машинуудаас үргэж хэдэн өдөр өвгөнийг зовоосон бүлгээ. Хониныхоо толгойг дарчихаад мориноосоо буун тамхи асаан бодлогширон сууж байтал гэнэтзахаасаа үргэж эхлэв. Өвгөн яаран босож дээлнийхээ нударгаар нар халхавчлан саравчлахуйд сүргийн цаад талаар мотоцикль унасан хүн хонийг нь нааш тууж харагдав. "Намрын хайлган цагаар мал үргээдэг ямар Монголоо алдсан монш вэ" хэмээн өвгөн уурлаж, мориндоо мордон ширүүхэн дэргүүлж хүрвэл саарал хувцастай нөхөр мото-ноосоо буугаад морь харж зогсов. 

"Хөөе чи, хонь мал үргээгээд яадаг туучий вэ" хэмээн чангахан зандарвал өнөөх эр эргэж харан маасайтал инээлээ. Өвгөний уур хүрч "Та нар ухах мөрөөрөө ухахгүй мал сүрэг хөөж туудаг нь яаж байгаа хүмүүс вэ, алив би тэр хэлдэг газар нь хэлнэ шүү" хэмээн сүрдүүлэх аваас өөдөөс нь "Ай, энэ манай газар ваа. Танай мал энд явах ёсгүй баа"хэмээн хазгай хэлтэй харь хүн ёозгүй цийлгэр нүдээ онийлгон хэлэхийг сонссон өвгөн сүхээр цохиулсан мэт хэсэг алмайран зогсов. 

"Пээ бүү үзэгд. Эд чинь хятадууд юм байна гэм" хэмээн өвгөн амандаа сулхан дуугараад хонь өөдөө эргэв. "Гүй ээ ер, өвөг дээдсийн минь хэдэн үеэрээ нутагласан энэ сайхан хөндийг минь хар хятадууд ухах гэж үү" хэмээн бодохуйд цээж өөд нь огшиж нүд бүрэлзэн харанхуйлав. Энэ өдрөөс хойш Дондог өвгөн хоол цай нь ч орохгүй хэрдээ л бухимдав. Гурав дахь өдрийн орой харуй бүрийгээр өвгөн нандигнаж боосон жижигхэн зүйл өвөртлөөд олон жилийн өмнө хээрээс олсон орос цэргийн окоп ухдаг жижиг хүрзээ бүсэндээ хавчуулан мордов. 

Тэр өрөмдлөг хийж буй талбайн наахна байх Хараат хэмээх өндөр толгой дээр гарч морио тушчихаад толгойн тэхий гол руу уруудан алхлаа. Нэгэн жижиг ургаа чулуун дэргэд амьсгаадан сууж бүснээсээ хүрзээ гарган ухаж гарав. Тохой далдартал ухаад өврөө уудлан өнөөх нандигнан боосон зүйлээ гаргаж ирэн задлав. Улаан хавтастай "Аймгийн аварга малчин" хэмээх батламж. Сайн малчны энгэрийн тэмдэг хоёрыг мойног хуруугаар илбэн гүнзгий гэгч санаад алдан буцааж боолоо. Ахин өврөө ухан жижиг цаасан уут гарган боодолтойгоо хийнгээ "гялгар уут таван зуун жил уусдаггүй гэл үү" хэмээн амандаа бувтнангаа ухсан нүхэндээ хийж булан сайтар гэгч шороог нь гишгэж дагтаршууллаа. Ажлаа дуусгаад хөлсөө арчин, тамхиа гаргаж шуналтай нь аргаггүй хэд сорчихоод шүлсээ шод хийлгэн нулимаад янжуурынхаа ишийг нь гударч унтраан буцаад морь руугаа майжигнав. Хараатаас уруудаж ахуйдаа "Энэ муусайнууд Хараат толгойг ухаж чадахгүй л дээ. Зуу, зуун жилийн дараа энэ газар монгол малчных байсныг хойч үе мэдэх болно. Миний нутаг хүнийх болсон ч Монголынх байсныг нь миний муу хэлхээтэй төмөр гэрчлэх байлгүй" хэмээн өөртэйгөө ярьсаар гэр өөдөө шогшуулав. 

Дондог өвгөн чухам чухал үйл хийсэн мэт додигор гэгч нь эмээлээ авч морио чөдөрлөж тавиад гэрийн зүг алхахуйд шинийн гуравны саран баруунтаа тонгойж байв аа.