УТГЫН ЧИМЭГ-2018 наадмын дэд байрын шагналт зохиолч Т.Бум-Эрдэнийн өгүүллэг.(Сэтгэл хөдлөм)

ОЛОН БОЛООРОЙ (өгүүллэг)

Би яг одоо муу жаатгар эгчийгээ бодож сууна. Улаа бутарсан хацартай, жартайсан онигор нүдтэй эгчийгээ би “Жаатгар” гэж дуудаад уурлуулдаг байлаа. Бид хоёр ердөө нэг насны зөрүүтэй ч миний эгч надаас биеэр том, товируун охин байжээ. За, дээрэлхүү гэж учиргүй. Тоглосон ч, уурласан ч тэр намайг ганцхан хумиж дороо хийгээд, уурласан бол гөвшинө, тоглосон бол гижигдэнэ. Эг самбаагүй гижигдүүлэх гөвшүүлснээсээ дор шүү дээ. Цагаан сарынхаа хэдэн чихрийг хэр чинээндээ нуувч эгч аль цагийн хамаг л том чихрийг нь түүж идчихээд жартайтал инээж зогсдогсон. Миний зэвүү, дургүй хоёр зэрэг хүрэвч надаас толгой өндөр түүнийг яаж ч сарвалзаад дийлдэггүй байлаа.

Хөдөөний хүүхдүүд дөрөв тавтайгаасаа л хурга ялгаж, үнээ ивэлгэхээс эхлүүлээд малын захад зогсож, эцэг эхийнхээ гар хөлийн үзүүрт дэм болох гэж хичээцгээдэгсэн. Түүндээ ч дуртай. Би найм, эгч ес хүрдэг жилийн хаврын амралт юмдаг. Аав сум яваад эзгүй байлаа. Өглөөгүүр ая намдуухан байсан тэнгэр үд дундаас эхлэн бүрзийж, цасан шуурга нүүр нүдгүй балбаж эхэллээ. Ээж яаран сандран гарахад эгч бид хоёр ч зүгээр суугаад үлдсэнгүй. Ээждээ дэм болох гэж хонины захаар гүйлдлээ. Ээж “гэртээ ор, ор” гээд байгаа бололтой хоёр гараа савчаад байна. Эгч бид хоёр бараа, бараандаашуу бөртгөнөн гүйцгээв.

Нэг мэдсэн хонь хоёр тасраад нэг хэсгийг нь эгч бид хоёр дагаад гүйж явна. Эгч ч бүснийхээ үзүүрээр намайг уяад «Эгчийгээ дагаад гүйгээд байгаарай» гэж билээ. Энэ хооронд хонь ч нилээн холдсон хэрэг. Богино хөлийн мал ч гэлээ уруудсан л бол бидэн шиг амьтдад гүйцэгдэнэ гэж үгүй. Хаврын шуурга гэдэг нэг балбахаараа аархуу ч гэж жигтэйхэн. Сөрсөн нэгнийг сөхрүүлж байж л санаа амрах аятай. Туниа муутай зарим төлөг борлон энд тэндгүй л бөмбийлдөөд унаж байсан санагддаг юм. Миний нүүр ам тэсэхийн аргагүй чимчигнэж, амьсгаа авахад ч бэрхтэй болж хайрдаж хөлдсөн цас руу өөрийн эрхгүй шургачин уналаа.

Базарсадын Баттулга - Мөнгөн шөнө

36 дахь удаагийн Болор цомын эзэн

Эзнээ таньсан, шударга Болор цом боллоо. Яруу найрагч Б. Баттулга ах харин авсан шиг авлаа даа. 33 дахь цомыг авсансан бол гэдэг халаглалыг минь арчиж хаялаа. Шид онгод нь бадраг ээ.

Төрийн шагналт, Монгол Улсын Ардын уран зохиолч, яруу найрагч Шаравын Сүрэнжав

Их найрагч маань 2002 онд төр,нийгмийн нэрт зүтгэлтэн Ш.Отгонбилэгийн хөшөөний нээлт дээр түүнд зориулсан энэхүү шүлгээ уншиж олон хүнийг уярааж билээ.Та минь бурхны орондоо тайван нойрсоорой.Ум сайн амгалан болтугай! Тэнгэрийн хүү буцлаа.

Тэнгэрийн хүү

Би тэнгэрийн хүү та нарын дунд ирсэн юм
Газрын охинтой гэрлэж нарны аяганаас цай уусан
Гашуун дарснаас хиртэж ганихарлын орон дээр хөрвөөж үзсэн
Цагаан цасан дээрээс будрахад хөөцөлдөн эрхэлж
Уулс сандайлан үүлсээс үүлсэд дүүжин хийж нааддаг байсан
Цагийн бороо тэнгэрээс асгарахад хөхрөн баясч
Утас дамжих шиг усан ширхэгээр нь авиран гарч
Оддыг сондор болгон хэлхэж цэцгийн толгойд зүүж өгч явсан
Би тэнгэрийн хүү та нарын дунд ирсэн юм
Хурмастын аянгаас гал могой ташуур шүүрэн авч
Бэртэгчний нурууг шалба ороолгон залхааж явсан
Мунхагийн хор шингэсэн хорголжийн хар нүднээс нь
Мугулзуу эвэртэй үхэрт хөллүүлэн бэртэж явсан
Муугийн гайг шившин хөөж бусдад ариуныг урин
Мөлхөж яваа хүүхдийн өвдөг дор цэцгийн дэлбээ ивж явсан
Хүний юу бодож явааг нүднийх нь харцнаас уншдаг байсан
Сэрлийнхээ сувгаар хурмастын өргөөтэй харьцдаг байсан
Сэтгэлийнхээ рашаанаас найраг болгон нэрж хүмүүст амсуулсан
Нэг нь амтархан шимж байхад нөгөө нь аяглан тамшаалж байсан
Аанай бас тургиж ч байсан алинд нь ч би гомдоогүй
Би тэнгэрийн хүү та нарын дунд ирсэн юм

ХИС-ийн Сэтгүүлзүй, медиа технологийн тэнхимийн 2-р ангийн оюутан Н.Энхтэнгэр

"Алтан үзэг" сэтгүүл зүйн оюутны улсын наадмын Тэргүүн шагналт бүтээл.


Архи уудаг аавыгаа үзэн яддаг байсан юм болов уу?

Аавын уудаг архийг үзэн яддаг байсан юм болов уу?

Дэнжийн мянгын Цагаан байр цаашилбал захаа тойрон шавцгаах согтуу “шонхрууд”. Өдөр бүр тэд ямар ч шалтгаангүй гударцгаана. Элэг бөхтэйг нь яана. Эхнээсээ авахуулаад элс шороондоо булагдахаар л цаг өнгөрч яваа юмсан. Олон ч хүн ингэж боддог. Гарцаагүй! Учир нь энэ газрын хүмүүст нь битгий хэл хөрсөнд нь хүртэл архины нэвширсэн үнэр нэвт шингэсэн.

1999 он. Хавар зуны зааг дээр айлын хоёр дахь хүүхэд болон мэндэлсэн тэр өдөр жаргал зовлонг хамтад нь авчирсан өдөр байлаа. Охин үртэй болсондоо баярласан ээж, төрөхийн гадаа согтуу ирсэн аав. Эмнэлэгт амаржсан тэр хэдхэн өдөр магадгүй ээжид минь урт хугацааны дараах амар амгалан нь байсан ч юм шиг. Чухам миний хувьд яг эндээс л бүх зүйл эхэлсэн.

Үзчихээд өгье гэсэн ч үл олдох хувь заяа Чандага хэмээх хар модны ур шиг магшгар бор өвгөнд оногдсон ажгуу. Чандага Чандага л гэцгээгээд байсан чинь чүлдийсэн хар залуу л байсан даг гэж үеийнхээ охидтой аальгүйтэж байсан Дэлгэрмаа охиныг нэг л өглөө хөтөлж аваачин гэргий заяанд аргамжсан Чандага энэ жил тавин таван насныхаа бусгаа булгиатай он жилүүдийг ардаа орхисон билээ.

 Царам хангайн даваа нь цалин мөнгөн дуулгатай

Царайлаг төрсөн Бурам нь харчуулын сэтгэлд уяатай

Булган хангайн даваа нь будан манан хөшигтэй

Бурханы дүртэй Бурам нь

Бусдын сэтгэлд уяатай гэж залуу зандан насандаа дуулагдаж явсан Бурмаа эмгэн болоод түүний ганц хүү Чандага хоёрын туулсан амьдрал эгэл нэгнээс тэс ондоо билээ.

-Цаана чинь баян Бархас цахилгаанд цохиулчихсан гэнэ. Гурав наяд авахуулчихсан юм байхаа. Ухаангүй байна гэнэ.
-Паа баларч дээ. Яаж яваад цохиулчихав. Тэсэх нь үү.
-Муу байна гэнэ. Харин ч хярвас болчихоогүй нь их юм.
-Ороолон нэгээр дутаж дээ. Олон хүнийг дээрэлхсэн ланчиг ихтэй тийрэн байгаа юм.
-Яахнав. Өчигдөрхөн өмнө нь гөлчигнөж байгаагүй юм шиг.
-Дайраад гаръя даа. Давилуун зантай дээрэмчин ч гэлээ, морьтон удмын Монгол цус буй биеэр нь эргэцэж байгааг нь бодоод ороод гаръя.
-Тэгье дээ.

Орцны гадаа. Зуны шөнийн тэнгэрт одод хаа нэг гялтагнан сүүмэлзэнэ. Зөөлөн сэвшээ салхинд улиасны навчис янагийн үгс хэлэлцэх шиг. Орчин тойрон хөл хөдөлгөөнгүй, нам гүм. Аварга том хөдөлгүүр шиг үргэлж дүнгэнэж байдаг их хот сая л нэг амарч дээ гэмээр.
Хорин хэдхэн настай залуу орцны үүдэнд ганцаараа гунигтайхан сууна. Тамхиа уушгиндаа бүхнийг шингээх гэсэн мэт шуналтай уртаар сорон, суунаглах утааг нь их л сонин зүйл мэт ширтэнэ. Тамхины саарал утаа ам хамраас савсан эрхлэн бүжих мэт орооцолдон байснаа аажмаар сарниж орхино. Хэн нэгэнд сэтгэл зүрхээ уудлан яримаар, эсвэл зүгээр ингээд ганцаараа хэдэн цагаар суумаар ч юм шиг. Юу хүсээд байгааг мэдэхгүй, зүгээр л дотор нэг л бачуу, агаар дутагдав уу ч гэмээр.

Уг нь эргэж хармаар л санагдана. Гурван давхрын хамгийн захын цонх гэрэлтэй байгаа болов уу, тэр цонхон дээр хэн нэгэн түүнийг харуулдан зогсоо болов уу гэж мэдмээр санагдана. Гэвч бардам сэтгэл, эсвэл түрүүнээс хойш дотор бачууруулсан тэр их цухалдал хориглоод чадсангүй.

Тунгалаг Горганд зөвшөөрөхөөс өөр аргагүйгээ ойлгон санаа алдсанаа түүний өмнө очин зогслоо. Горган инээмсэглэн ухаантай охин гээд түүний гараас нь татан өвөр дээрээ суулгалаа. Гэнэт тар нярхийх чимээ гаран хаалга хүчтэй онгойв. Хоёул цочин эргэн хартал Цогт зогсож байх нь тэр. Тунгалаг байдгаараа айн чичирсэндээ хоолой нь бөглөрчих шиг болов. Цогт өөдөөс нь тийм гэхийн аргагүй хилэнт нүдээр хяламхийн хараад
Чи арайч дээ муу банзал эм хэмээн хэлтэл Горган өөдөөс нь ийм л байна даа залуу минь гэх шиг доогтой нь аргагүй жуумалзлаа. Цогт үсэрч очин Горганы толгойноос хоёр гараараа үсдэж байгаад өвдөглөтөл түүний хамар нь чихэгдсэн бололтой цус олгойдоод ирэв. Тэрээр тэр чигтээ эргэж ч харалгүй хөлдөө тааралдсаныг өшигчин хараал урсгасаар өрөөнөөс гүйсээр гарлаа.
Цогт тэндээсээ гараад ухаан жолоогүй машинаа жолоодон явна. Бодохоос дургүй нь хүрч үзэн ядаж эхлэв. Тэрээр хурдны замаар нааш, цааш сүлжин давхина. Нүдэнд нь Тунгалагын саяны байсан дүр харагдаад, арай ч дээ... яагаад ийм гэж... би сая яах гэж буцаж очив оо... мэдэхгүй чигээрээ байсан бол дээр ч байсан юм бил үү... даанч сүүлийн үед их хачин байсан юм... бүр эз хатгаад буцмаар санагдаад... хэмээн өөрөө өртэйгээ үглэн давхисаар. Тэрээр гэртээ орохоосоо өмнө дэлгүүр орж нэг шил виски авлаа. Ажил руугаа утасдан бие муу байна хэмээн нэг өдрийн чөлөө гуйтал тэгэлгүй яахав хурдан эдгээд ирээрэй хэмээв.

Цогтоо ажлаасаа ирэн хоол хийж идэх санаатай махаа гарган гэсгээн сууж байтал утас нь дуугарлаа. Найз Жаргал нь утасдан юу хийж байна, манайд Монголоос хоёр хүүхэн ирсэн хүрээд ир хэмээн дуудлаа. Цогтоо ч маргааш нь амрах байсан тул зүгээр байхаар очиж нутгийн сонин сонсонгоо танилцъя хэмээн гангалж аваад гарлаа. Жагаагийнд очвол түүнээс гадна хамтдаа виз гараад хүрээд ирлээ хэмээн хоёр хүүхэн сууж байна.
Цогтоо ч гар барин мэндлээд хол ойрын сонин дуулангаа авчирсан Хар Чингис архи, ааруулыг таашаан хүртэж тэрүүхэндээ даруухан загнан сууна. Түүний нүдэнд Тунгалаг хэмээх зэгзгэр хүүхэн тусаад болохгүй байв. Гэвч Цогтоо яаж хөдлөхөө мэдэж байгаа болохоор намбатайхан их зан гарган тэгэс ингэс хийн харьцаж байлаа. Тэр дөрөв ойр зуурын зүйл хаман ярьсаар. Гэтэл Тунгалаг
Бид хоёрт ажил хэрэгтэй байна тус болооч хэмээн учиртайхан инээмсэглэн гуйлаа.

“Өлзий эмгэний ганц хүү эхнэр авсан гэнэ ээ” гэж нутгийнхан сонин болгож хөөрөлдөнө. “Намар цагийн тариа хураалтаар оюутан залуусыг сонжин явсаар нэг охинтой учир ургуулсан нь, жилийн дараа хүүхэд тэврээд хүрээд ирсэн юм гэж зарим нь мэдэмхийрнэ. Тэр охины анхны амьдрал бүтээгүй юм гэнэ лээ гэж бас нөгөө нь хужирлана. Сургууль соёл ч төгсөөгүй Ганбааг ер нь ямар олигтой хүүхэн тоох вэ гэж Дулмаа шаралхана. Цаадах чинь нутгаасаа холдож үзээгүй мөртлөө энэ удаа өөрөө яваад аваад ирсэн юм гэнэ лээ...” гэхчлэн үнэн худал нь мэдэгдэхгүй олон янзын цуу яриа ам дамжин тархана. Ямартай ч Ганбаагийн “Хуримын тов” тодорхой болж, айл болгонд урилга хүргэжээ.
Ургац хураалтын ажил эхлэж, хөндийд машин техник сүлжилдэн, хол ойроос ирсэн хүмүүс бужигналдан байхад Ганбаа шарга морио уначихсан ногоон талбайг чиглэн хатируулж яваа харагдана. Өлзий эмгэн үхэр тугалаа бэлчээрлүүлчихээд, үдийн алдад хүүгээ сэрээж “Ажил хийж байгаа хүмүүст цайны сүү дөхүүлэнгээ, Самдан дарга ирсэн байна уу, мэдээд ир” гэж явуулсан нь энэ аж. Ганбаа мориноосоо бууж, богцтой юмаа сугалдаргалан хүмүүсийн зүг алхална.

Тоонын дааган дээр суусан болжмор үүрэглэм нам гүмд гуа гүргэмийн үнэр сэнгэнэхүй енгэнэтэл санаа алдах өтөл насны лам гэрийн хоймор дахь бурхан тахилынхаа өмнө тахим бохирон сөхрөн суугаад нүдээ анин залбирч намбархана.Олон жилийн утаа исэнд бартагтаж бүүдийсэн Манал бурханы дүр шилэн хоргон дундаас дүрлийж,өмнүүр нь өрөөтэй гуулин том цөгцөн дэх усан өргөлд тунарч толидоод аниргүй амирлангуй.Зуны дунд сар шувтрах өнгөндөө орчихоод байдаг хүү маань ирдэггүй юм байхдаа.Батхаан хайрханаад манхагаа үүрээд мачийж хүрээд бумбан ягаандайгаа түүж эмээ базаах сан.Яг өдийд л эмийн ид нь бүрдээд бундайж байгаа даа 2 л хоног хэтэрчихвэл хэргээ барна гэдгийг мэдэх өвгөн маарамбын сэтгэл бачууран яаравч төдийлэн өндөлзөөд байсангүй залбиралдаа намбайж сууна.Өвгөн жилийн жилд л хавчиг үүрэг үүрсэн бадарчин гэгчээр даянчлан одсоор.Нэг хоёр сар хиртэй явган яваад ирэхдээ өмссөн хувцас нь жаахан гундснаас өөрөөр нүд нь гялалзаад олзтой мишээсээр зүдэрсэн шинжгүй ирдэг сэн.

1980-аад оны сүүл үе юмдаа. Нохой битгийн хэл хүн идэх юмгүй өлсөж байх цагт айлын жингэрийг харуулдан байж гөлөгтэй болов. Хурдан болохыг нь билэгдэж Түргэн хэмээх нэр хайрлав. Түргээ маань надтай тоглосоор жил шахуу болов. Эв нь таарвал үнэг туулай шудрахаар хурдан гөлөг болон өсч байлаа.

Тээр жилийн хэрээ нохой хоёр хэт ихэссэн зудтай жилийн хавар нохой устгалаар ирсэн буутай хүмүүс Түргэнийг минь авч явах нь тэр. Ижил дасал болсон найзаа нохой овоолсон хүүрийн цэгрүү оосорлуулан явахад нь хамаг чадлаараа тэмцмээр байсан ч “чамайг ч бас буудчих нь шүү” гэх ширүүн төрхтэй нохой нухдаг танихгүй ах нараас айгаад хөдөлж ч чадалгүй үлдсэн юмдаг.
Сэм гэтсээр алсаас харахад хөөрхий Түргээг минь чирж аваачаад хүүрийн захад цохиж алсан юмдаг. Сум үнэтэй цаг байжээ. Намайг бодвол Түргээ алдуурахыг хичээж, эргэж боргон, хуцаж архиран байдаг чадлаараа тэмцсээр үхсэн юмдаг. Түргээ гөлөг биш би гөлөг байжээ.

1990 ээд оны дунд үе. Багш нарын цалинг архиар тавьж байсныг бодвол улс эх орны байдал ямар байсан нь ойлгомжтой. Гэхдээ тулгандаа галгүй ч сэтгэлдээ галтай он жилүүд.
Шалгалтын дүн дуудах согтуу ангийн багш тааруухан сурдаг байсан найзыг минь “ Күээ энэ Баяраа сайн авчихаж, хэнээс хуулав” гэхэд нь Баярааг бор зүрхээрээ хичээж дүн авсныг нь мэдэх учир багшаа “Баяраа яагаад сайн авч болдоггүй юм” гэж хэдэрлэв. Багш юу гэнээ ахиад хэл гэв. Бүр дургүй хүрээд чангаар “Баяраа яагаад сайн авч болдоггүй юм бэ”гэж хашгирав.
Согтуу багш намайг ангийн 30 гаруй хүүхдийн өмнө гөлөг болтол зодсондоо. Амь тэмцсэндээ гарч зугтаах гэтэл барьж аваад л дэвсэлсэн юмдаг. Намайг зодуулж байхад ангид хэн ч байхгүй мэт нам гүм байж билээ. Сүрэг гөлөг байхыг сургаж.

Хэрүүлчийн дамжаагаар мөнгө олно гэж үнэндээ би бодож байгаагүй л дээ. Санаандгүй юмаар дүүрэн байдаг хүний амьдрал хойно доо. Нэг өглөө автобусанд суутал бөөн хэрүүл угтлаа.
-Мөнгөө төлж чадахгүй байж юугаа хийж орж ирсэн хулгайч вэ гэж кондуктор авгай ихэд бухимдсан бололтой амьсгал давхцуулан хэлэв.
-Яадаг юм, ядарсан хүн суугаад дөхчихье. Намайг суучихаар хэмхэрчих гээд байна уу гэж хижээлдүү насны навсархай хувцастай, халамцуу эр хэдэрлээд бүүр сандалд сууж тухаллаа.
-Чи бос, наад мөнгөө төлсөн хүнд суудал өг.
-Би хөл муутай гээд хээв нэг сууж байв. “Мөн янзын нөхөр юм даа” гэж би дотроо бодож байтал” нөгөө эрийн цаана суусан залуухан бүсгүй,
-Та зүгээр суугаач ээ.
-Яачаад байгаа юм.
-Наад гараа аваач ээ.
-Би гараа хаана тавихаа чамаар заалгах юм уу?

Ариун удмыг тань таслахгүй гэж
Алтан заадсаа салган байж
Амьдрал үхлийн ирмэг дээр
Аминаасаа амь тасалж
Ааваа гэж дуудах үр төрүүлж өгсөн хүн шүү дээ
Ханиа бүү гомдоогоорй
Хан тэнгэр хилэгнэдэг юм шүү

Бүл нэмж бүтэн амьдралтай явуулах гэж
Бундан зүрхнээсээ зүрх ургуулж
Бүлээн цусаа урсган байж
Бүтэн биеэ хувааж биенээсээ бие таслан
Бяцхан үрийг чинь төрүүлсэн хүн шүү дээ
Ханиа бүү гомдоогоорой
Ханийн тэнгэр хазайдаг юм шүү

Ойн согоо шиг гунхаж явсныг нь санаарай
Олон эрчүүдийн дундаас чамайг л сонгосныг нь ойлгоорой
Нэрээр тань овоглох цурав үрээ өсгөх гэж
Нялх биеэ хайргүй зүтгэхийг нь мэдрээрэй
Нойроо харамлалгүй нэг шөнө ч гэсэн туслаарай
Ханиа бүү гомдоогоорой
Халуун сүү нь ээддэг юм шүү

Зохиолч эрдэмтэн: Д.Сумъяа

Манай хот айлаас хүүхэд голдуу хэдэн хүн сулинд мордов. Жандантай ус, шуудай сав тэгнэсэн цагаан ингэний бурантгийг би ээжид өгөөд эргэхэд цагаан ингэ ботгоо дагуулан сэмбэн сэмбэн алхсаар одов. Сулчид гэгээ тасрахаас өмнө Хулгайн сүвээр элс давж Борхярын Цагаан толгой хүрч хоноод тэндээс маргааш нөгөөдөр суль түүж, нөгөөдөр оройдоо буцаж ирнэ. Бид тэдний араас жаал харж зогссоноо гэррүүгээ эргэн алхаж явахдаа гэнэтхэн аав ирэх ёстойг санав. Зургаан жил өнгөрсөн хойно шүү. Дотор хирдхийв. Гэвч яахав миний аав, миний хайртай аав юм шүү дээ. Бас одоо үхэр тугал, хурга ишиг миний толгой дээр үлдсэн болохоор тэдэнд хараа бэлчээв. Хэдэн ишиг салхи сөрөн гол захлан явна. Бодвол эхийгээ л эрж яваа биз. Ямаа, ишиг дуу дуугаа авч, бараагаа харах л юм бол хүчрэгдэхгүй гэж санаад урдуур нь гүйв.
-Чай, чай-ай! гэж алсаас чимээ өгч толгойг нь эргүүлж аваад. нохойн хэвтэш дамжин түнгэн дундуур харайлгаж явтал гэнэт өмнө минь Ноосай зогсож байхыг харав. Би зогтусав. Шингэн хэдхэн буурал үстэй, түүнийгээ шодойтол сүлжин самаар ардаа хатгадагсан. Яг л тэр хэвээрээ. Нутгийнхан хүүхэд, хөгшидгүй л Ноосай, Ноосай л гэнэ. Авгайлга юм уу, хоч юм уу, жинхэнэ нэрийг нь хэн гэдэг юм мэдэхгүй. Харин ямар ч хүнд гэм хоргүй, ганц бие хөгшин байж билээ.

Зохиолч: Баатарцогтын Сайнбилэг

Эмээгийн хэлсэн үгс үл мартагдана. Сүүлийн үед хуучрах тусам илүү ихээр мэдрэгдэх боллоо. Хачин юм шүү. Бага багаар нь буулгаж л сууна.

(өгүүллэг)
Хайчныхаа амыг хаачихгүй хачин золигууд. Хоёр ир уулзуулж яс амраахад яана. Хаа таарсан газраа чулуудчих юм гэж үглэсээр эмээ зуухны хажууд мөлхөх шахуу очоод галын хайчныхаа амыг хаалаа. Сая том ах гал өрдчихөөд гарсан гэж би хов хууч хоёрын дундуур хэллээ. Эмээ миний үгийг өлгөж аваад:
- Ээ нүгэл гэнэм гэж хэлээд` уулга алдана.
Дээрх хэрэг өдрийн дотор хэд хэдэн удаа давтагдлаа. Эмээ урьдын янзаараа үглэсээр хайчныхаа амыг хааж харагдана. Маргааш өглөө нь том ах гал түлэх гээд галын хайчаа хайгаад олсонгүй. “Чихэнд чийртэй, нүдэнд гэмтэй хэцүү санагдахаар нь хойд жалга руу хаячихсан” гэж хэлээд эмээ тоосон шинжгүй будаг нь халцарсан гутлын бор авдрандаа даавууны өөдөс чихэж хийлээ. Том ах хойд жалга руу хэдэнтээ гүйлээ. Хайч олдсонгүй. “Тэр хайч төрхөндөө буцсан. Дөргүй хүмүүст энэ хоёр данга” гэж хэлээд хонины хавирга шиг хоёр тахир төмөр зуухны ам хөндөлдүүлээд шийдлээ. Манай ах хоёр саланга төмрөөр арай хийж аргал хавчуулж байх даа “Эмээ эд муудлаа ч эзэндээ ээлтэй гээд хадгалдаг хүн тийм амархан хаяахгүй. Уг нь чиг онгорхой, хагархай байсан ч умайлгадаг уран шаглаатай хүн дээ” гэж өөртөө шивэгнэх, цухалдахын дундуур амандаа бувтнаж байгаа нь надад дуулдана. Манайхаар шинэ галын хайчиндаа дасахгүй гар хуруугаа түлчихлээ гэж гаслах хүмүүс хааяа дуулдах болов. Би ч ядам хуруун дээгүүрээ хэд хэдэн хүрэн бор сорвитой боллоо. Тэр өдрөөс хойш хэд хоногийн дараа тэнгэр харанхуйлж аянга цахилгаан цахиж тас няс хийсэн нүх шиг харанхуй шөнөөр эмээ минь биднийг орхин одлоо...

Зохиолч: Н.Найданбат

Зоригоо уг нь энэ хүүхэнд унаж тусан дурласансан.Хөдөөний хүү малын бэлчээр дээрээс цэрэгт татагдан, халагдаж ирээд хотод үлдлээ.Хацрын улаан,соёлын цочроо нь арилаагүй шахам байхдаа хамаатны охиныхоо найз охин болох Цэнгэлийг анх хараад "Хөөх хотын охидууд ямар хөөрхөн юм бэ?"гэж дуу алдан дурласаар харцаа ч салгаж чаддагүй байсан нь үнээн.Цэнгэл бол хот газрын олон охидуудтай айлын бага нь. Сургууль соёлын мөр хөөж бас ч үгүй хажуугаар нь ажил хийж өөрөө өөрийнхөө хэрэгцээг торохгүй болгочихдог сэргэлэн охин байлаа.Өдий болтол өсгөсөн ээжээсээ ийм тийм юмны мөнгө нэхэж зовоохгүйг боддог ухаалаг нэгэн.Гаднаас нь харсан хэнд ч тэнгэр газар шиг ялгаатай Зоригоо Цэнгэл хоёр дотносон үерхсээр Цэнгэл жирэмсэн болов. Зарим нэг нь наанаа тэднийг сайхан хосууд гэх мөртлөө цаашаа харахаараа " царай зүс мэдлэг боловсролтой Цэнгэл хөдөөний тэнэг юмны юунд нь болдог юм бол доо?" гэж ярих нь энүүхэнд.
Энэ үеэс Зоригоогийн ээж бэртэй болж байгаа сургаар ойр ойрхон хотод ирж тэдний хөлсөлж байсан гэрт байрлана.

/Өгүүллэг/

Зуны халуунд хөлсөө цувуулан хүнд юм өргөөд гэрлүүгээ алхаж явлаа. Аав одоо гэртээ байж утсаа яаагад унтраачихав даа. Хамаг хувцас халтайгаад хоол хүнсийг нь цуглуулаад, ядарч унах гэж байхад тосчих ч хүн байхгүй. Бөөн бухимдсан хүн гудамжны өнцөг эргэлээ. Хашааны үүд дэлгээстэй хамаг юм ундуй сундуй харагдана. Хоёр зуугын поошигонд хийсэн хогон дээр нохойнууд ёстой л нэг найрлаж байгаа харагдлаа. Энэ аав одоо хаалга үүдээ онгорхой орхиод хаашаа тэнээд явчихдаг байна аа. Дал гарчихаад гэртээ ч тогтохгүй, юм хумаа алдвал яах юм болоо, ёстой нэг хүнийрхүү юмаа гээд уурлаж дээрээс нь халуунд улайссан бух шиг амьтан гэрлүү орлоо. Гал тогоонд хамаг юмаа чулуудчихаад том өрөөнд ортол аав цаашаа хараад сууж байлаа. Би гэж хүн бөөн бөөнөөр нь үг урсгаж үглэж бүр зандарч загналаа. Аав нэг ч үг дуугарсангүй бас хариулт өгсөнгүй.Би бүр гайхлаа. Аав өөдөөс “Чи намайг загнах нь уу?Үгүй шүү хүү минь ” гээд л загнадагсан. Гэв гэнэт бодол сарниж би зог туслаа.

Энэ аяллаа нам жимхэн, цуу дуулиангүй болгох гэж Сүбээдэй үнэн голоосоо хүсэж байлаа. Цэрэг цөөтэйдээ ч тэгсэнгүй, заавал баруун далайд хүрч үзсүгэй гэсэн зорилго нь замд гарснаас хойш нэг л үтэл хөнгөн зан мэт санагдаад ирсний дээр эзэн Бат хан нь даруй эргэж ирээрэй хэмээн шавдан хүссэн учир үл ялих зүйлд цаг үрэхээс болгоомжилжээ.
Гацаа тосгодыг тойрон их замаас дайжиж явах тул шан харамжид гар таталгүй газарчныг хангалттай элсүүлэв. Дөрөв таван тэргэнд уугуул нутгийнхан суугаад урт шилбэтэй эцэнхий морьдоо тас ороолгон давхилдана. Архи дарсыг тэдэнд зоргоор нь олгосон болохоор газарчид улаан зээрд болчхоод хааяа огцом аялгуутай дууг хоолой мэдэн бархирахад нь Сүбээдэй сахал дороо инээмсэглэн чагнаж явлаа. Тэдний дарвиж хөхисөн даруулгагүй зугаа монгол цэргүүдийн хөх инээдийг хүргэхээс цаашгүй. Тэгж явтал газарчдын нэг тэрэг замын хажуу руу хөмрөөд хараал ерөөл тавин босгосноос хойш тэд арай томоотой боллоо.
-Эрхэм ноёд бүү унтууцаарай. Эд чинь биднээс үхтлээ айсан хүмүүс шүү дээ. Сэтгэл нь тавираад л ингэж байгаа биз гэж Сүбээдэй баатар бараа болж яваа ихсийг тайвшруулаад, энэ байдлыг нэг өөрчлөхгүйг хүсэж байгаагаа илтгэжээ...

flo-006.JPG
Хэмжээс: 600x450 133k
Сэтгэгдэл: 0
Үзсэн: 3943

trlj-007.JPG
Хэмжээс: 600x800 230k
Сэтгэгдэл: 0
Үзсэн: 4125

YolHad_34.JPG
Хэмжээс: 700x525 125k
Сэтгэгдэл: 0
Үзсэн: 3970