Маргааш  босоод  Ронсаг  бас  сундлж   аваачив.  Урьд  ёсоор  үхэр  туйлж  орхив.  Өвгөн  үхэгч  болж хэвтнэм.  Ронса  уйлаад  харьж  ирэв.  Өвгөн  үхрээ  унаад  харьж  ирэв.
Маргааш  босоод Журыг  бассё   сундалж  аваачив.  Явж байтал  нэг  хятад  тариа тарьж  явна.  Тарианы  захад  бай  мод  босгож  , модон дээр  нь  шаазгай   сууж байв.  Урьд ёсоор  ятуу  дүрхрэх , шаазгай  нисэхэд  үхэр  туйлж  орхив.  Өвгөн  үхэгч  болж  хэвтэнэ.  Жур  буун  гүйж  үхрээ  барьж   их дуу гарч  уйлагч  болов.  Уйлаад  хэлэв: “Намайг уйлав  гэж  энэ  уул сургав уу?  Уулын  дэргэдэх  мод сургав уу? Энэ  хорт хятад  тариа  эс  тарьж , тарианы  захад бай  мод эс  босговол  шаазгай  юу гэж  суугаад  босох  билээ ?  Үхэр  юу  гэж  туйлах  билээ?  Өвөн  минь  юу  гэж үхэх билээ ? Энэ  хятадыг эрүүлсүү (шийтгэе)  би” гэж  очив.   Жур  урьд  үгээ  хятадад  тоолж  хэлэв. “Одоо чи үхсэн хүнээ   амьд хүнээр  төлүүлж авья  гэн үү ёи ?”  гэж хятад  үл  анхаарав.  Жур  ирж  хятадын тариаг  тас  эвдэж   явна.  Хятадтариандаа   хорсож  гүйж ирэв.  “Чи  ямар зарлиг  болном  , ёиний зарлигаар чинь болном , чиний зарилгаар  чинь больё би . Тариаг  минь бүү  эвд чи ” гэв.  “Чамаа  ял  янх  өг гэхийг байя .  Энэ  уулын модыг хадаж авчир.  Эцгийнхээ  ясыг  дэгдээе би.” Гэв.  Хятад  явв . Уулын модыг  хадаж   авчирч  өгөв.  Жур  эцгийнхээ  гадуур  мод хураав.  Их  түймэр  шатаав.  Гал дүрэлзэн  шатахад  өвгөн хялааж харав.  “ахай минь үхсэн хүн  харсаар  үхвэл  хойд амьд үрдээ  муу  ср гэлээ ” гэж  эцгийнхээ  нүдэнд  шороо битүүлэн ахяв.  Гал бас дүрэлзэн  шатахад  өвгөн хоёр хөлөө атирав.  “Үхсэн хүн  хоёр хөлөө  тирсаар  үхвэл  үлдсэн  эм хүүхний  үе нь  үл  сунам  гэлээ” гэж  аврага  мод үүрч  ирж  эцгийнхээ хоёр хөл дээр  тавив .  Эцгээ  одоо  галд  өргөж аваачив.   Аваачиж  галд орхинё гэхэд “Жур! Ахай  чинь  үхсэнгүй  амьд байна” гэв.  “Ахай минь , үхсэн  хүн дуу  гарвал  хойд  үрдээ  муу  ёр  гэлээ” гэж галдорхино. “Авай (Жур) минь ! Ахай чинь  үхсэнгүй  гэж байтал  амьдаар  нь алдаг  буюу ? ” гэв.  “Ахай минь үхсэнгүй  байна,  сайн” гээд  үхэрт  нь дүүрч  харьу ирэв.  Өвгөн гэртээ   ирээд  эмгэндээ хэлэв: “Гурван хүүхэдтэйгээ малд явж билээ _ гурван  хүүхдийнхээ  сайн муугийг  нь  тэнсье гэж явж  билээ .  Цас минь  баатар сайн  хүн болох  байнам.  Ронса  минь  зөөшлөн (зөөвөрлөн)  идэх хүн  болх байна. Удаа нь  хэлэхэд Жур  минь үл  хүрэх байна.
(Жур минь  хэнээс ч  илүү сайн  эр болох  байна!) гэв. Чингээд өвгөн гарч одов.
Эмгэн (Ронсагийн эх) муу санав: “Орхидос  эмээс  төрмөн  хөвгүүн  миний  хоёр  хүүхдээс  илүү  болох гээч  юу вэ? үүнийг  үтэр үгүй болгоё би” гэж  ширээн  дээр  хоёр хүүхэддээ  сайхан идээ  хийж  тавив. Журд ондоо  хор  хийж   тавив.  Гурван хүүхэд үдэш ирэв.  Цас Ронса хоёр  ширээн дээрээ  гарч  идээгээ  идэж   сууна.  Жур  зүүн  тийш харж байна.м  Эх нь  хэлэв: “Авай Жур! Юу гэж харж байна? Ширээн дээр гарч  идээгээ  ид. ”гэв. Жур  гүйж гарав. Аягатай  идээг  аваад  барьж  сууж үг хэлэв: “Эжий  ахай минь , манд  урьд аяганы  өмч  хадгалж  өгч  бүлгээ.  Эн өдрөөс  малын  өмч  хагалж  өгөх байна  даа . Хоёр  ах минь  идэв. Эцэг эхдээ дээжээ  эс барина.  Эцэг нь  эс мэдсэнээсээ  авч идье  гэтэл  бас татаж  авав. “”4Хэзээнээс  эцэг эхийн  гэр  болохын  эх тогоо  энэ  билээ” гэж  тогоонд  хийв. Тогоо  хагарав. Тулганд  дусаав. Тулга хагарав.  Тоононд дээш цацав. Тооно нь хэмхрэв. “Гэр болохын (урьд учирсан) шар нохой  билээ” гэж нохойн толгой  хоёр анги  салав.  үлдсэнийг  өөрөө  зооглож  , улараа  нэвчүүлж  лусын хаад  дахь  эгчдээ  тахил өгөв.

Цотон Журыг  эхтэй нь хөөв.

Сэнлон  өвгөн эх  улсдаа  нүүж  очив.  Олон  улсынхаа  захад  буув.  Цотон  ночн  авлаж  явсаар  үзэв. “Ээ ! ийм сайхан цагаан гэр  хэнийх  вэ? Энгүй  олон  мал  хэнийх вэ? Асууж ир”  гэж  хүн  илгээв. “Сэнлон  өвгөнийх” гэж  ирэв.  Цотон  ноён  бүгдээрээ  гэрт  нь ирэв. “Ээ! ийм олон  мал, орд  цагаан  гэр хэн өгөв?” гэж  асуув.  Жур  дэргэд нь   ирээд  хэлэв:  “төмрөө  үл мэдэх  хуурай  билүү чи? Төрснөө  үл мэдэх  нохой  билүү чи? Чамайг  ахыгаа  хөөж  орхисонд  дээр тэнгэр , доор  лусын  хаад  бүгдээр  өршөөж  өгсөн  гэр мал  байна” гэв. Тэд “Энэ  мууг үз” гэв.
(Нэгэн  цагт  Цотон  ноён  тэргүүлэн Дос, Донсар , Лин  гурван отог  улсыг  хураагаад  их  чуулган  хийж суув ) Цотон  ноён   бгүүлрүү: “Долоон  албин долон  зуун хүн , долон зуун морь , заятай , заяагүйг (аль  тохиолсоноо ) барьж  иднэ гэнэ. (Бидэнд  харьяат  улсыг  идэж  барах б айнам. Тэр  долоон обин  сар бүр  хошоод  хүн өгье .  Нэгэн   өдар  зуун хүн морь  идэхийг  байг гэж  хэлж  илгээ) гэв.  Тэр  олон  лус нь  Цотон ноёны  үгээс  үл  давахын  тулд “Тийм бол зөв  байна.  Чи мэдэх  биз” гэв.  Тэндээс  Цотон  ночн  өгүүлрүүн  : “Ноён ч  болов,  харц хүн ч болов , ер  бүгдээрээ  жишиглэж  тэр  долоон  албинд  идэш  өгье.  Бид   ноёд ахлаж очьё” Жур  эх хоёулыг  хишиглэж (ээлжид) өгье Энэ өдөр та хоёр оч . Долоон  албин  барьж  идтүгэй. Хойд өдөр  биш хүн  өгье ” гэв.  Жур “За” гэж  инээв.  Эх нь “авай минь, яая ,  чи юу гэж инээнэм? Би чамайг байлгасан  боломжтой” сайн  хөвгүүн  төрөв үү гэж билээ . Барсан  муу хөвгүүн  төрсөн  байна.  Долоон албин  гэгч  өдрийн  долоон  зун хүн ,  долоон  зуун  морь   барьж иднэм гэнэ бишүү.  Чи би  хоёрыг  барьж  идтүгэй  гэж  оч  гэнэи  биш үү  гэв. “Эжий ! минь дуу” гэв. “Эм  хүн чи  үл  мэднэм .  Энд  суувал  Цотон  авгай ална.  Тэнд  очвол  долоон  албин  идэх  ёсон  нь  адил  буюу” гэв.  Дөрвөн  насандаа  данхар  Донхор  хоёр  хайнаг  үхэрт  хэлтгий  хар  цачраа  ачиж Болжморын  хоолойг  өөдөлж  явв.  Болжморын  хоолойн  эхэнд  хүрч буув.  Хэлтгий  хар  цачраа барив.

Жур  долоон  албины  алав.

Жур эхдээ  гал  цахиж  өгөөлд  гөрөөлөхөөр  явав.  Жур  хоёр долоон  огготно  алж  идэв.  Нэг долон  огогтныг  шарв.  Нэг долоог  чанав.  Үдэш  суутал  долон  албин  өмнөө  хүн  бөгтөрч , хойноо  зуун  морь  бөгтөрч  ирэв.  Жур  угтаж  гарав. “ээ! Арван зүгийн  эзэн Гэсэр мэргэн  хаан юунд  гарав чи? Бид  айж үхэх биш үү?” гэв. Жух өгүүлрүүн : “Таны  хуурахыг би мэдэв.  Та өдрийн  долоон  зуун хүн  , долоон  зуун морь , заяатай заяагүйг  барьж  иднэм  гэж  Цотон  авгай  намайг  идтүгэй гэж  илгээв.  Хойд өдөр  биш хүнийг  өгье гэнэ. ” гэв.  “Арван  зүгийн  эзэн  ачит  ГЭсэр Мэргэн  хаан, энэ зарлиг чинь юу  вэ ?” Бид  айж  үхнэ” гэв. “За  та намайг  үл  идэх  болбол  миний муу  гэрт  бууж  цай  шөл  зооглож морд. ” гэв.  Долоон  албин  мордов. Жур хэлэв: “Би танд  нэгэн  бэлгээ үзүүлье. Та  нар  долоон  хөл  морио  над өг” гэв. “ээ! долоон хөл морио  өгвөл  бид юу  уная ” гэж  өвөр хоорондоо  зөвшин хэлэлцэв.  Жур хэлнэ: “энэ миний  долоон  цаган  модыг  унаж  од. Уулыг  огтол гэ.  Галыг  тасал гэ.  Хадыг  хамх  дайр гэ. Бутыг  булга дайр гэ. Далайн  тасал гэж уралдаж  яв. ” гэв. “Таны  долоон хөл мориноос  нэн  сайн  морь  болмой  за  энэ  минь” гэв.  Долоон албин”За” гэж  бууж  гүйж, баярлаж  ирж  унан  явав.  Явахдаа уулыг  огтол гэв. Мөн Гэсэрийн хэлсэ үгээр уралдаж  явав. “өчёнөөн бид  хурдан  морьтой  болсон байна.  Далайд  нэн сайн гэлээ .  Далайд  орвол  сайн  гэж билээ “  гэж  уралдаж  оров.  Долоон албин  далайн  ёроолд  унаж  үхэв.  Долоон  цагаан  мо эзэндээ  харьж ирэв.  Долоон  албиныг  Гэсэр  хувилгаанаар  алав.  Долоон  хөл  морийг  авав.

mongolia2007year-039.JPG
Хэмжээс: 600x450 77k
Сэтгэгдэл: 0
Үзсэн: 4074

mongolia2007year-050.JPG
Хэмжээс: 600x450 72k
Сэтгэгдэл: 0
Үзсэн: 3964

Зүдрэл
Хэмжээс: 600x515 107k
Сэтгэгдэл: 0
Үзсэн: 4718