Ломбын Нямаа
“Бүтээнэ гэдэг нь хоёрдогч амьдрал болой” А.Камю

1970 аад оны эхээр Монголын уран зохиол хэмээх их далайд сэлүүргүй завиар тэнэж явахдаа “Жагдалын Лхагва” хэмээх шинэ тивийг нээж билээ. Миний анхлан нээсэн Лхагва нэртэй тивд уулс нь мөнх цастай,ургамал ногоо нь мөнх ногоон, хүн ард нь ухаан саруул, сэтгэл ариун дагшин орнон байх бөлгөө. Энэ тивд анх газардахад “сэтгэлдээ хор нэрдэгггүй хэн ч манай тивд амьдарч болно” хэмээн чулуун дээр худам монгол бичгээр таталганг бичсэн байсансан. Энэ тивийн ойролцоо эх газраас усаар холбогдсон “Урианхай”, “Лхагвасүрэн”, “Батбаяр”, “Дашням” нэртэй тивүүд орших бөлгөө. Үүнийг үл өгүүлэн дурсах минь:
Зохиолч орчуулагч Ж.Лхагватай үерхэж нөхөрлөсөн 28 жилийн дотор тэмдэглэлийн дэвтэрийн хуудаснаа мөнхөрч үлдсэн олон дурьдатгал байдаг юм. 1982.03.09 нд  миний тэмдэглэлийн дэвтрийг Ломбын Нямаад:Онон гол их монголын нэгэн хөх судас,Ононы найрагчидгүйгээр монголын утга зориолын цус дутах байсан гэж бичсэн байдаг. миний нөхөр миний нутаг, миний нутгийн уран бүтээлчидэд, ийнхүү халуун дотно ханддаг байлаа. Лхагва зохиолч нөхдийнхөө дунд төрөлхийн авьяас билгээр бялхсан нэгэн байсан. Авъяас гэж юу юм бэ гэсэн асуултад нэгэн аугаа зохиолч “Усны бяцхан дусалд аварга том нар багтдаг шиг ганцхан өгүүлбэрт ертөнцийг   багтаах чадварыг хэлнэ.” хэмээн хариулсан  нь Лхагвал зориулсан үг гэлтэй. Лхагвын өгүүллэгүүд усны дусал мэт бяцхан боловч хүний ертөнцийн бүхий л өнгийг багтаадгаараа өвөрмөц юм.
Эрхэм нөхөр минь  амьд сэрүүн байхдаа “Би ганцхан том зохиол бичнэ. Тэр бол жамухын тухай роман юм” гэж ярьдаг байв. Лхагвын уран бүтээлийн бяцхан өргөөнд  ярьж хөөрөөд гарахад ухаан санаа сэргэдэгсэн. Тэрээр О.Сулейменов,Я.Смеляков зэрэг яруу найрагчдын шүлгийн номыг дэндүү чадварлаг орчуулж гаргасан явдал юм. Эх хэл, орос хэл хоёрыг эн тэнцүү мэдэж, шүлгийн гүн утга уран сайхныг  яруу найрагчын дотоод мэдрэмжээр шүлгийнх нь давтагдашгүй хэмнэлийг алдагдуулахгүйгээр буулгадагт Лхагвын орчуулгын уран чадвар оршдог бус уу ? Лхагвын гэрт болсон доорх ярилцлага бидний хувьд сүүлчийнх байсан юм.
Л.Нямаа: бид ч насны нар хэвийлээ. Чи жамухын тухай роман,Харчин гүн Бавуужавын тухай киногоо бичих болоогүй юу?   
Ж.Лхагва: Тархиндаа цуглуулсан юм нэлээд бий. Бичих гэхээр нэг л болохгүй юм. Сүүлийн үед дутуу бичээд орхисноос огт бичээгүй бол дээрч гэж бодох болов доо.
Л.Нямаа: Алаг чулуу номыг чинь хэд хэд уншлаа. Энэ номоо үргэлжлүүлэх үү.
Ж.Лхагва:  Үргэлжлүүлнэ.”Алаг чулууны” минь цаад утгыг л хүмүүс ойлгоосой. Лхагва залхуудаа ганц хоёр өгүүлбэрээр өгүүллэг бичээд байгаа юм биш шүү. Миний “Алаг чулуу” ардын гүн ухааны чулуу юм шүү.
Л.Нямаа: Яруу найраг орчуулагчдаас чи л байна. Дэлхийн сонгодог найрагчдын томхон бүтээл барьж авахгүй юм уу? Тэгвэл хойч үеийн хүүхдүүдэд их хэрэг болох сон.
Ж.Лхагва: Амьдрахын тулд өнөөгийн залуусын зэрэмдэг таашаалд зориулсан сонины материал орчуулж байна. Сонгодог найраг орчуулаад хүн авахгүй шүү дээ. Ийм уншигчидтайгаас хойш яалтай билээ дээ.
Л.Нямаа: Хэдэн жилийн өмнө японы яруу  найргийн дээжээс орчуулж гаргасан ном чинь залуучуудад их тус болсон доо.
Ж.Лхагва: Япон нөхөд дэмжиж тэтгэвэл японы яруу нэйргийн нэгэн дэвтэр гаргахсан гэж боддог. Чиний өгсөн японы хайрын шүлгэнд түшиглээд сайхан ном хийж болох юм. Японы яруу найраг богино мөртэй, гүн утгатайг олж хэлэхэд хэцүү боловч, миний мэдрэмжийн төрөлх чанарт их ойр байдаг юм.
Л.Нямаа: Найз зохиолчидоос хамгийн сайн бүтээл хийх нь хэн гэж боддог вэ?
Ж.Лхагва: Догмидыгоо овоо юм хийх болов уу гэж итгэдэг. Галданбошигтын тухай кино нь  гайгүй юм болох болов уу? Манай киночид мөнгөний кино руу хйлраад мөнхийн бүтээл хийдэггүй юм шив дээ. Б.Лхагвасүрэн бие нь гайгүй байвал хэдэн кино жүжиг бичих байх. Авъяастай хүн сайн зохиол бичдэг бол энэ хоёроос уншигчид , үзэгчид их юм хүсэн хүлээх ёстой доо.
Л.Нямаа: Дорноговиос төрж байгаа авъяастанууд чамайг л тойрч жинхэнэ уран бүтээлчид болон төлөвших учиртай гэж би санадаг юм.
Ж.Лхагва: Тэр авъяастай хүүхдүүд намайг шүлэгч биш гэж санадаг биз дээ. Бид хоёр ийнхүү ярилцаад амарч, өглөө нь би семинартаа , Лхагва ажилдаа очихоор хамт гараад ТҮЦ-нээс нэг шил ундаа авч хувааж уугаад салж билээ. Урьд өдөр нь Б.Лхагвасүрэнг эхнэр Баасантай нь урьж авчраад их  л олуулаа сайхан  ярьж хөөрч ,дуулж наргиж, өдрийг барцгааж билээ. Энэ нь гэтэл сүүлчийн учрал байлаа. Сүүлчийн учрал тохиол бүхэн үнэ цэнэтэй байдаг даа. Лхагва минь.
                                                                                                        Номт баян    1997.08.01 

art_14.jpg
Хэмжээс: 600x436 176k
Сэтгэгдэл: 0
Үзсэн: 4680

khongor013.jpg
Хэмжээс: 600x478 113k
Сэтгэгдэл: 0
Үзсэн: 4228

IMG_1078.jpg
Хэмжээс: 600x884 221k
Сэтгэгдэл: 0
Үзсэн: 3989