Америкт ажиллаж, сурч, амьдарч байгаа Монголчуудын тухай, эгэл жирийн Америкчуудын амьдралын хэвшил, зан характер (авир), хүн чанарын тухай, мөн бусад орны цагаачид бүр тодруулж хэлбэл Латинамерикчууд буюу “Халтар царайт”-уудын тухай, хөгжилтэй бөгөөд инээдэмтэй адал явдлуудаар сэдэвлэн бичсэн роман. Гадаадад аялж жуулчлах, ажиллаж амьдрах, сурч боловсрох хүсэлтэй залуу хүн бүр энэ номыг уншиж үзэхийг зөвлөж байна.

НОМЫН ДЭЛГЭРЭНГҮЙ

Хар харцагын Лодже казино
(романаас)
Тэнд одод цөөхөн байдаг юм бүлгээс

..............Би эртлэн босож, үс сахлаа янзлан, үнэртэн танартан түрхэж, цайныхаа ганц костюмаар өөрийгөө өөд нь татаад АНУ-ын ЭСЯ дээр ирлээ. Тэнд хориод хүн ирчихсэн есөн цаг болохыг хүлээнэ. Би тэдэнтэй мэндлээд сүүлчийн хүнийг асуувал дунд зэргийн нуруутай, гуч орчим насны залуу:

-Би л болж байх шиг байна. Та хүнд дугаар авах гэж яваа юм уу? гэж асуув.
Би “За, тэр шүү! Ер нь бүтэхгүй юм байна. Энэ залуу намайг суралцах виз хүсэх бүү хэл, визний ярилцлагад орох хүн гэж үзэхгүй байхад тэр консулын ажилтан надад яаж итгэх билээ” гэж бодсоноо, чухам юу гэж хариулахаа мэдэхгүй:

-Харин ээ гэсэн бүрхэг хариулт өгөв.

............ Би их удаан хүлээв. Нөгөө хоёр ч хүлээгээд л байлаа. Цонх чөлөөлөгдөв. Бүх хүн дууссаны дараа консул миний нэрийг дуудав. “Тэртэй, тэргүй бүтэхгүй юм чинь” гэж бодсоор яаралгүй очлоо. Консул:
-Таны энэ өгсөн утас чинь авахгүй байна гээд миний материалыг паспортын хамт эргүүлж өгөхөд би “Авахгүй байна! Авахгүй байна! Энэ чинь юу билээ? Нэг учир байна! Энэ бол тийм дугаартай утас бий гэсэн үг. Эзэнгүй юм уу эсвэл утсаа авах хүсэлгүй, хурал яриатай гээд олон шалтгаан байж болно. Ямар ч л гэсэн ийм дугаартай утас ашиглалтанд байхгүй эсвэл тийм хүнийг мэдэхгүй гэсэн хариулт биш болохоор учиртай гэж бодоод:
-Экскюз ми! (Уучлаарай!) гэж англиар ихээхэн соёлтой хэлээд,цааш үргэлжлүүлэн оросоор:
-Энэ чинь виз татгалзах үндсэн шалтгаан болж чадахгүй шүү дээ. Хэрэв ийм юм болно, ингэж шалгана гэж мэдсэн бол би хамт ажилладаг хүнээ өнөөдөр утаснаасаа битгий холдоорой гэж гуйх байсан. Одоо энэ өрөө эзэнгүй байгаа. Түлхүүр нь энэ байна гэж гэрийнхээ түлхүүрийг гаргаж үзүүлээд:
-Тэгээд ч барилгын мэргэжлийн улс чинь контортоо сууж утас чагнаж байдаг нарийн бичгийн дарга нартай адилгүй. Дандаа гадуур ажилтай. Барилгын талбай, объектуудаараа цаг наргүй явдаг улс. Өглөө, орой хоёртоо л оффисоороо нэг үзэгдэнэ. Ийм болохоор энэ утас хариу өгөхгүй байх нь тийм ч гайхалтай хэрэг биш. Хэрэв та итгэхгүй бол би одоо эндээс гараад шууд энэ утсан дээр очъё. Та цагийн дараа залгахад л би тэндээс хариу өгч чадна гэж хэлэв.
Консул миний паспортыг авч цааш нь тавихдаа:
-Даваа гаригт ирж паспортаа аваарай. Консулын газраас олгож байгаа виз АНУ-ын хилийг нэвтрэх бүрэн эрх болж чадахгүй! Хил дээр цагаачлалын алба бүхнийг шийднэ гэдгийг анхаар! гэлээ.

.......... Би өглөөнийхөө гоёлыг гүйцэтгэхээр ариун цэврийн өрөө рүү явлаа. Миний гоёл ч гэж дээ. Ямар эмэгтэй хүн шиг нүүрэндээ олон давхар энгэсэг тавьж, нүдээ будах биш. Шүдээ цэвэрлэж, нүүрээ угаан, үсээ самнаад л бол оо. Самаа мартчихсан байвал ээжийн өгсөн самаар, өөрөөр хэлбэл таван хуруугаараа хоёр илээд л гүйцээ.
Ариун цэврийн өрөөний дэргэд гурав, дөрвөн хүн зогсоно. Дараалалтай байна гэж ойлгоод хүлээв. Энэ зуур цонхоор харвал эх газар, далай хоёрын заагаар манай онгоц нисэж байлаа. Далайд том бага хөлөг онгоцнууд, хөдөлгүүрт завь, далбаат завь энд тэндгүй харагдана. Би эх газрын хүн болохоор ийм олон усан онгоц, завь хэзээ ч харж байсангүй. Тээр алсад асар том хөлөг онгоц далайд гарч байгаа харагдана. Зорчигч тээврийн онгоц гэдэг нь тодорхой. Яагаад ч юм бэ, би тэр онгоцыг эх газар руу минь явж байна гэж бодов. Нүүдлийн шувуудад үг дайдаг шиг “Их газарт минь мэнд хүргээрэй!” гэж амандаа шивнэлээ. Би ганцхан шөнийн дотор эх орноосоо асар том далайгаар тусгаарлагджээ. Хэзээ ч эх орондоо эргэж очиж чадахгүй юм шиг надад санагдахад аймшигтай бөгөөд гунигтай.

......... Нөгөө сайн эр орж ирснээ хэдэн үг хэлж нисэж байгаа дүр үзүүлэв. Би “Хагас цаг”, “Улаанбаатар” гэсэн үгнүүдийг ойлгож “Гучин минутын дараа Улаанбаатарын онгоц ниснэ. Чи түүнд суугаад буц!” гэж хэллээ гэж үзээд, их л элэгсэг дотно дүр эсгэн, толгой сэгсэрч:
-Улаанбаатарын онгоц энд ирчихээ юу? Сайхан хэрэг байна. Яаж төөрөхөөрөө энд ирчихдэг байна аа. Нисэж ирээд намайг аваад явъя гэсэн ч би буцахгүй гэж монголоор хэлэв.
Үүнээс үзэхэд бас ч гэж ярилцаж болох хүн бололтой. Шууд барьж аваад буцаачихгүй нь гэсэн найдвар бага зэрэг төрөв. Буц гэсэн ч мөнгө байхгүй юм чинь. Өөрснөө зардлаа гаргаад буцаавал буцаана биз. Энэ шалан дээр нь тэрийж хэвтээд нэг үзнэ. Хүч хэрэглэвэл хэрэглэнэ л биз. Дөрвөн мөчийг минь хүлээд онгоцондоо шиддэггүй л юм бол гүрийнэ дээ. Онгоцны хаалгаар оруулахад нь дөрвөн мөчөөрөө чагтлаад нэг үзнэ. Зай ч байна, лай ч байна гэж өөрийгөө зоригжуулж суулаа.
Цагаачлалын албаны ажилтан кофе буцалгаж эхлэв. Кофений сайхан үнэр өрөө дүүрэн ханхалж, цай уух хүслийг минь улам оргилуулна. Тэр өөртөө кофе хийж аваад ширээндээ суув. Би “Сайхан далим гарч байгаа юм биш үү? Нэг аяга кофе гуйгаад үзье. Үнэнд нь зуун дооллор өгөөд хариулт авахаас татгалзъя. Хэрэв гар харж байгаа бол бүх юм тодорхой болно.” гэж бодоод:
-Ай эм соори, мистер! Ай вонт тү дрик кофе ( Уучлаарай, ноёнтоон! Би кофе уухыг хүсч байна.) гэвэл, тэр “Уух идэх болохоороо хэлтэй болчихдог, учраа ольё гэхээр хэлгүй болчихдог мөн сайхан гайхал аа” гэж бодов бололтой нэг том аяга кофе надад авчирч өгөв. Намайг зуун дооллор гаргаж өгөхөд:
-Фрий… фрий ( Үнэгүй… үнэгүй) гээд авсангүй. Би “Хахуул авдаг дамшиг бол цагаан чулуу атгуулах юмсан.” гэж бодон:
-Тэнк юү ( Баярлалаа) гээд кофег авах зуур харин ч өөрөө өөрийгөө эвгүй байдалд оруулснаа мэдэрлээ.
Сэтгэл дундуурхан кофегоо ууж суухдаа “За юу ч гэсэн АНУ-ын цагаачлалын албанаас аяга кофе үнэгүй хүртчихлээ. АНУ-ын цагаачлалын алба намайг кофегоор дайлж байсан гээд хүнд ярьж байхад зүгээр юм биш үү.” гэж бодоод уусан кофендоо ч юм уу, өөрийнхөө бодолд ч юм уу сэтгэл сэргэж эхлэв.

........... Би ер нь АНУ-ын талаар мэдэх юмаар тун өчүүхэн амьтан иржээ. Социализмын үед бол коммунист суртал ухуулгын ачаар Америк шиг муухай орон байхгүй, Америкийн империализм бол ялзарч байгаа нийгэм, удахгүй сөнөх тавилантай гэсэн хатуу ойлгоцтой яваа. Гэтэл харин манай социалист систем сураггүй алга болж, амьдралын эрхээр би энд автобусанд суугаад явж байх юм. Үзээгүй юмыг үнэмштэл ухуулна гэдэг бас их сонин үзэгдэл ажээ. Ганц манай орны хүмүүс ч биш, социалист системийн орнуудын хүн бүхэн л ийм ойлгоцтой, мэдээлэлтэй байсан юм. Ардчилал, шинэчлэл гэсэн шинэ үе эхэлж америк гэдэг орон нээлттэй болоход зурагтаар хараад тэнгэр баганадсан өндөр барилгуудтай, олон хүн үймсэн их хөлийн газар гэж ойлгосон. Харин орчин үеийн америк кино үзээд алаан, хядаан, мафийн бүлэглэлийг нь үнэмшээгүй. Зүгээр л уран сайхан, соёл урлагийн ядуурал гэж үзсэн. Миний мэдэх Америк ердөө л энэ. Гэтэл одоо Колорода хэмээх том муж улсын үзэсгэлэнт сайхан нутгаар явж байна. Колорода, Денвер гэж энд ирээд л сонсож байгаа хүн шүү дээ.
Манай автобус Денвер хотын төвд автовокзал дээр ирж зогслоо. Энд л би ахин хүн болох ёстойгоо мэдээ ч үгүй буусан юм. Ачаа тээшээ аваад хүлээлгийн танхимд орлоо. Үүгээр дэлхийн талыг тойрсон миний аян өндөрлөж байгаа бололтой. Өчүүхэн жаахан хөрөнгөө эргэж нэг тоолбол тоолоод ч байх юм үлдсэнгүй ганцхан дооллортой иржээ. Алдарт зохиолч Александр Дюма ганц алтан зоостой Парист ирсэн гэдэг. Би өөрийгөө тэр агуу хүнтэй зүйлэх гэсэн юм биш ээ. Зүгээр л ганцхан дооллортой Денверт ирлээ л гэж хэлэх гэсэн юм. Цаашид юу болохыг зөвхөн бурхан тэнгэр л мэдэх хэрэг.

............ Би лангуун доторх эрдэнэсийн зүйлийг анхааралтай ажиглаж явлаа. Чухам яагаад их үнэд хүрдэг, тэр ч бүү хэл хүний аминд хүрдгийг ойлгохгүй хүн шүү дээ. Би зөвхөн үнэт эдлэл дээр тавьсан үнээр нь дүгнэж, цэгнэж явав. Мянгаас арван мянган дооллорын үнэтэй зүйлс бол байна аа. Харин, тэр хэдэн сая дооллорын үнэтэй эрдэнэс нь байгаагүйд сэтгэл жаахан дундуур болов.
Худалдагч, цагаан арьст, залуухан хоёр бүсгүй намайг энэхүү сонирхон явахыг ажиглаж байгаад “Азийн хур баян, алт эрдэнэсийн наймаачин гарцаагүй мөн” гэж бодов бололтой ирээд наалдчихав. Тэд жинхэнэ худалдан авагчаа алдчихгүйн тулд хүн төрөлхтний гаргаж болох хамгийн сайхан аашаар надтай харилцаж, үнэт зүйлсээ тайлбарлаж эхлэв. Хэд хэдэн бөгж, ээмэг надад үзүүлэн:
-Энэ бол шижир алт, шигтгээ нь төдөн крат гэх мэтээр тайлбарлаж байгаа бололтой.
-Еэс,еэс (Тийм, тийм) гээд л би толгой дохиод байв.
Үнэхээр юм мэдэхгүй хүн чинь юуг нь харах билээ дээ. Эрдэнэсийг хэт сайн мэддэг хүн нэг ингэж харах байх. Тэгэхээр хэт мэддэг, огт мэддэггүй хоёр л энэ зүйлсийг адилхан хардаг бололтой. Би:
-Сая дооллорын үнэтэй ямар зүйл байна вэ? гэж асуух гээд үгээ эвлүүлж чадахгүй, ядахдаа сая гэдэг үг нь орж ирэхгүй болохоор:
-Экспейнсив… . Экспейнсив (Үнэтэй… Үнэтэй) гэвэл тэд бүр сейфээ уудалж эхэллээ.
Би сейфнээс гаргаж ирсэн бүхнийг толгой дохин зөвшөөрч:
-Еэс, еэс (Тийм, тийм) гэсээр л.
Эцэст нь “Энэний оронд ганц лааз пиво үзүүлсэн бол арай сонирхолтой юм” гэж бодоод:
-Ахад нь мөнгө алга аа! Шөнө л ирж авахаас биш гэж монголоор хэлэхэд, Тэд:
-Еэс, еэс (Тэг, тэг) гэж дуртай зөвшөөрөв.
Би “Хэл мэдэхгүй байх тийм ч муу юм биш байна” гэж бодсоор тэндээс гарлаа.

Та нар жинхэнэ жентельменүүд байна бүлгээс

.............Миний Америкт хөл тавьсны нэг жилийн ой удахгүй болно. Америкийн хилийг нэвтрээд ямар ч учраа олохгүй, хаашаа явахаа мэдэхгүй зогсож байсан тэр өдрийг бодвол өөрийгөө америкжиж байна гээд хэлчихэд буруудах юун. Одоо бол би олон сайхан америк, мексик танилтай, хаашаа ч явсан, хэнтэй ч харилцсан мэддэг хэдэн үгээ эвлүүлээд учраа олчихдог, ажил дээрээ нэр хүндтэй, гэртээ ирээд шуудангийнхаа хайрцгийг онгойлгохоосоо залхдаг, яг америкчууд шиг гэр-машин-ажил, ажил-машин-гэр гэсэн амьдралын тойрогтоо дасчихсан нэгэн болжээ. Гэвч би хэдхэн хоногийн дараа миний амьдрал жинхэнэ америкжина гэдгийг төсөөлөөгүй байлаа.
Рестораны үйлчлэгч нуруу туруу тэгш, гайгүй ч царайлаг, залуувтар, латинамерик хүүхэн байлаа. Бид хоёр эвтэйхэн харилцаатай, би бас эр хүний шийр болохоороо дотносчих дотор бодолтой, хааяа сээтэн хаяхад тэр нэг их дургүйцдэггүй байв. Нэг удаа бэлтгэсэн жимсээ хөргөгчинд хийж яваад түүнтэй тааралдан хацрыг нь илчихсэн юм. Түүний царай хувьсхийснээ гүйгээд явчхав. Би “Манай хүүхнүүд шиг бас ичдэг золиг юм” гэж бодсоноо ажлаа үргэлжлүүлж байтал Жеррими намайг дуудлаа. Бидний хоол иддэг өрөөнд халтар хүүхэн, Жеррими гэрчтэйгээ хүлээж байв. Намайг ороход Жеррими:
-Та энэ хүүхний хацрыг илсэн үү?
-Тийм. Хөөрхөн харагдахаар нь илчихсэн юм.
-Та нийлээд ноцтой гэмт хэрэг хийснээ мэдэж байна уу?
-Ямар гэмт хэрэг? Хүүхний хацар илж болдоггүй юм уу?
-Болохгүй. Та Америкт амьдарч байгаа л бол Америкийн хуулиар амьдрах ёстой. Америкт эмэгтэй хүн рүү гөлрөн харах, дурлалын харц салгахгүй байх, эмэгтэй хүний биед хүрэх бол том гэмт хэрэг. Тусгай зүйл ангитай. Зарим газар үүнийг онцгой анхаарч үздэггүй боловч манай казинод энэ бол дээд зэргийн хориотой зүйл. Ийм үйлдэл хийсэн хүнийг шууд ажлаас нь халдаг юм.
-Пээ, яана аа! Үүнийг чинь би ёстой мэдэхгүй, сонсоогүй юм байна. Тэгээд, америк эрчүүд яаж хүүхэн эргүүлдэг юм бол?
-Би яаж хүүхэн эргүүлдэг тухай ярих гээгүй. Таны хийсэн хэргийн тухай ярьж байна. Америкт гэмт хэргийг мэдэхгүй учраас үйлдсэн гэж өршөөдөггүй юм. Хийсэн л бол хариуцлага хүлээх ёстой гэж Жеррими ууртай хэллээ.
Би үнэхээр хүнд байдалд оров. Гарцаагүй шийтгэл намайг хүлээж байлаа. Ажлаас халагдах наад захын хэрэг болоод явчхав. Ямааны мах халуун дээрээ гэгчээр одоохон энэ хүнд байдлаас газар дээр нь гарахгүй бол хэрэг бишдэнэ гэж үзээд, далан таваар буулт хийхээр шийдэж:
-Та нар минь намайг уучилl Би ахиад хэзээ ч хүүхний хацар илэхгүй гэж тангараглая. Одоо мэдэж авлаа. Тэнэг намайг өршөө! гэвэл Жеррими:
-Бид өршөөх биш ээ. Энэ эмэгтэй таныг уучлах юм бол би анхааруулаад өнгөрье. Харин энэ хүн шүүхэд хандаагүй надад хандсанд та баярлах хэрэгтэй. Энэ хүнээс уучлалт гуй! гэв. Би нөгөө халтар хүүхэнд хандан испаниар:
-Компермисо! Ми амиго. (Уучлаарай! Найз минь). Хацрыг чинь илж их гомдоочих шиг боллоо. Гомдооё гэж бодоогүй шүү. Зүгээр л чамайг хөөрхөн харагдахаар нь илчихсэн юм. Намайг уучил! гээд л испани хэлээр өөрийн мэдэх эелдэг зөөлөн үгнүүдийг харамгүй урсгаж гарлаа. Тэр хүүхэн намайг уучилж энэ удаагийн шүүх хурал өндөрлөв. Би “Хацрыг нь илсний төлөө ингэж байгаа юм чинь хацар дээр нь үнсчихсэн бол бүр балрах байж. Одоо л хүүхэнтэй бүү ойрт” гэж бодон, тангараг тавьсаар тэр өрөөнөөс гарлаа.

Х Х Х
Чин ахын жимс илүү амттай бүлгээс
Жеф бид хоёрын үгийн сан ариун баян. Ер нь л ганц үгээр бүх нарийн ширийн юмаа ярчихна шүү. Энэ үг бол хамгийн шидэт үг. Бүх америк эрчүүдийн амны уншлага болсон факин (шаах) гэдэг үг. Хүн төрөлхтний бүх хэлэнд энэ үг бусад ямар ч чухал үгийг орлож чаддаг бололтой. Тийм болохоор шидэт үг гэхээс өөр яах вэ.
Цаг нөхцөөчихөөр ажил хайж явтал цаасан хайрцагтай тахианы мах вандан дээр хэвтэж байв. Жеф миний урдаас ирж явна. Түүнийг дөхөж ирэхэд би:
-Факин чикен? (Тахиаг шаах уу?) гэж асуув.
-Факин, факин (Шаа, шаа) гэчхээд явчхав.
Бид хоёр нэлээд нандин зүйл ярчхаж байгаа нь энэ л дээ. Би түүнээс:
-Энэ цаасан хайрцагтай тахианы махыг хайрцагнаас нь гаргаад, халуун усаар угааж цэвэрлээд, өөхийг нь ялгаж хогийн сав руу хийгээд, давсалж перцлээд, амтлагчаар амтлаад, хөргөгчинд хийчих үү? гэж асуусан юм. Жеф:
-Тэг ээ, тэг. Хайрцагнаас нь гаргаад, угааж цэвэрлээд, давсалж перцлээд, амтлаад, хөргөгчид хийчих гэж хэлж байгаа царай нь энэ.
Би цаг нөхцөөхийн тул тахианы махыг нэлээд удаан янзлав. Ажлаа бараг дуусгаад байтал шарах пийшингийн цаад талд Жеррими:
-Саса хаана байна? гэж Жефээс асуув. Жеф:
-Саса факин чикен (Саса тахиа шааж байна) гэж хариулах сонсогдов.
Би “Муу орилоо шар! Хуцаж байгаа юм шүү. Би тахиа шаагаад байхдаа яахав дээ. Дуртай юм бол өөрөө шаана биз. Ядахдаа тахиа бэлтгэж байгаа гээд хэлчихдэг байгаа даа” гэж их л ухаалгаар шүүмжлэн бодлоо.

Х Х Х
Биг Майки бид хоёр Асгатайн нурууг оройлдуулан тавьсан толь шиг засмалаар нэг нь шүүхэд хүргэж өгөхөөр, нөөдөх нь ял сонсохоор яарч явлаа.
…………………………………………..
……………………………………………
Аавын хүү адлахгүй ч биш дээ
Амьтай насандаа хайр даах сан даа гэж дуулж явтал Биг Майки толгой сэгсрэн:
-Чи ер нь сэтгэлээр унахгүй хүн юм аа? Хэзээ ямагт л дуулж явах. Байрнаасаа хөөгдөөд, барьцааныхаа мөнгийг алдаад, шүүхээр шийтгүүлэх гэж явж бас дуулаад л… . Монголчууд гэж ийм л гуньж, гутрахыг мэддэггүй улс байдаг юм байх даа? Би бол ч толгойгоо салаавчлаад хэвтчихнэ ээ гэв,
-Зүгээр, зүгээр. Биг Майк аа! Би чинь яваад очих эх оронтой, тосоод авах эхнэр хүүхэдтэй, халуун бүлээн гэр оронтой хүн шүү дээ. Энэ зэргийн юм байх аа, байх гээд үргэлжлүүлэн:
………………………………………
………………………………………….
Үнэн нь үгүй хорвоод гундуу явлаа ч
Үлдсэн насандаа хайр даах сан даа гэж дуулахад Майки ахин толгой сэгсэрч, гүн бодолд оров бололтой, санаашрангуй:
-Америкаас өөр яваад очих эх оронтой хүн ч сайхан юм аа гэж бувтнав.
Энэ өдөр бол Миний Америкт өнгөрүүлсэн хамгийн хар өдөр гэж хэлж болно оо. Гэхдээ хар гэж сэтгэлээр унаж, гунж гутраад байх юм болоогүй санагдана.
Сентрал ситигээс бараг дөчөөд майл давхиад, өнчин цагаан байшин дээр ирэв. Эргэн тойрон хүн амьтангүй зэлүүд газар. Ганц өнчин цагаан байшин:
-За, чи хүрээл ирэв үү? Би чамайг Америкийн Нэгдсэн Улсын нэрийн өмнөөс ганц болгоод өгье! гэх шиг угтлаа.
Би “Шорон нь подвал дороо байдаг байх аа. Шууд АНУ-ын нэрийн өмнөөс уншаад л доош нь хийчихнэ. Түвэггүй. Хэрэгтнийг зөөж, тээвэрлэж илүү зардал гаргахгүй. Санаа амар юм биш үү? Нэг л газар нэгмөсөн шийдээд гүйцээ. Эндээс чинь оргоно, босно гэж санахын ч хэрэг алга” гэж бодсоор машинаасаа буув.

........ Блек хаукийн (Хар харцагатын) автобусны буудал дээр ирээд би өмгөөлөгчдөө хандан:
-Та маш сайн өмгөөлж, хамгааллаа. Би ийм сайн өмгөөлөгч ерөөсөө үзээгүй гэж олон удаа ял сонсож явсан хашир хоригдол шиг хэлээд:
-Таны авралаар шоронд орчхолгүй шиг саллаа. Маш сайн өмгөөлсний ачаар би өнөөдөр наранд явах эрхтэй үлдлээ. Танд их баярлалаа гэж олон давхар цаасан малгай өмсүүлээд:
-Би таны цаг завыг үрж бас бензин тосыг чинь гарздаж энд ирсэн болохоор танд хэдийг төлөх сөн бол? гэвэл:
-Зүгээр, зүгээр. Би мөнгө авахгүй. Тэртэй тэргүй замын дагуу юм чинь энэ зэргийн тус хүргэж бололгүй яах вэ
-За, тэгвэл их баярлалаа. Таны ач тусыг би хойт насандаа ч мартахгүй санаж явах болно. Та их сайн хүн байна шүү гэж нэмээд нэг цаасан малгай өмсүүлэхэд зохиж байна гэж жигтэйхэн. Тэр сэтгэл маш хангалуун:
-Баяртай. Ахиж ийм хэрэг битгий хийгээрэй! гэж төрсөн хүүдээ захиж байгаа мэт хэлэв. Би:
-Баяртай. Би хичээе! Ахиад өмгөөлүүлэх хэрэг гарвал таныг л дуудна шүү гээд ачаа тээшээ аваад буулаа.
Даун таун (Хотын төв) орох автобусанд сууж Денверт ирэхэд аль хэдийнээ харуй бүрий болжээ. Би хоёр дахь удаагаа Денверийн төвд чемодан саваа барьчихсан, казиногийнхоо бэлэглэсэн цацагт хяруулын махыг тэвэрчихсэн зогсож байна. Анхны удаа бол уртаашаа ганцхан дооллортой, хаашаа явах, цааш яахаа мэдэхгүй амьтан зогсож байсан бол одоо Америкийн архаг гэмт хэрэгтэн болчхоод, халаасандаа арван мянга хол давсан дооллортой банкны төлбөрийн карт хийчихсэн, хаана очихоо андахгүй мэдэх, тэр ч бүү хэл таксины жолоочид яаж явах, хаагуур явахыг зааж өгөхөөр болчихсон хүн зогсож байлаа.

........... Би эргэн тойрноо харж суухдаа монгол хүмүүсийг шууд л танив. Энэ онгоцонд тав, зургаан монгол хүн нисэж яваа юм байна. Миний ойролцоо гурван монгол залуу царай муутайхан явах нь Солонгосын Цагаачлалын албанд баригдаад буцаж яваа болов уу гэсэн сэтгэгдэл аргагүй л төрүүлнэ. Тэндээс хойно нэгэн монгол эмгэн зовхи дээгүүр явах нь Солонгост байдаг хүүхдүүд дээр очоод буцаж байгаа бололтой. Миний урд хээнцэр ганган хувцастай, гучин тав зургаа орчим насны, харц дээгүүр ихэмсэг, сэтгэл хангалуун, зан бардам нэгэн монгол эр байн, байн үйлчлэгчийг дуудан картаар наймаа хийх нь их гарын биш гэхэд муугүй бизнесмен бололтой.
Манай онгоц Чингис хааны нэрэмжит Буянт-Ухаагийн нисэх буудал газардахад би гар цүнхээ барин гарч, агь таанын үнэр нэвт шингэсэн намрын монгол агаараар чээж дүүрэн амьсгалаад, өөрийн эрхгүй:
- Сайн байна уу? Эх орон минь! гэж хавийн хүмүүст дуулдахаар хэллээ.
Хоёр нүдийг минь нулимс бүрхээд, газар шороогоо үнсмээр болж доошоо харвал зөвхөн нисэхийн талбайн асфальт. Ямар асфальт үнсэлтэй нь биш дээ.
Намайг бусад зорчигчдын хамт хилийн шалган нэвтрүүлэхээр гарахад гаалийн байцаагч:
- Та хаанаас яваа юм бэ? гэв.
- Денвер. Америкаас. Та яаж мэдээ вэ?
- Солонгосоос ирж байгаа хүмүүс андашгүй байдаг юм аа гэлээ.
Би яг гурван жил арав хоногийн дараа есөн сарын арванд Монголынхоо газар шороон дээр хөл тавьж байгаа минь энэ билээ.
Байрныхаа гадаа ирээд таксинаас буухад муу хань минь Чанготой хамт хүлээж суув. Охин маань угтаж аваагүйг бодоход хичээлтэй байгаа бололтой. Бид хоёр удаан хагацлын дараа хүн төрөлхтөн яаж л уулздаг билээ, тэр л жаягаар уулзав. Харин Чанго намайг үнэрлэж үзээд нэлээд эртний танил гэж бодов бололтой мухар сүүлээ годгонуулна. Би:
-Чанго, Чагно! Чи намайг танихгүй байна уу? гэвэл, тэр:
-За, даа. Ойр ч юм шиг, дотно ч юм шиг үнэр байна. Хэрэв огт танихгүй үнэр бол би чамайг зууна шүү дээ гэх шиг ухаалаг хоёр нүдээрээ намайг харлаа.
Чанго нэлээд өтөлжээ. Алхах гишгэх нь хүртэл ондоо болчхож. Гурван жилийн өмнөх шиг үсэрч цовхрохгүй, хөдөлгөөн нь удаашраад, ер нь л хөгширч байгаа нь илт мэдэгдэнэ. Арга ч үгүй биз. Хүний насаар бол яг хорин нэгэн жилийн дараа надтай уулзаж байгаа амьтан шүү дээ.
Би гэртээ ороод аяны тоосоо гөвж, цай хоол болсны дараа гэр орноо сонирхов. Яг л гурван жилийн өмнө үлдээгээд алсын замд гасан тэр л хэвээрээ. Байсан юм байсан байрандаа л байна. Энэ нь би удаан хугацаагаар явсан биш хэдхэн хоног томилолтоор яваад ирсэн мэт сэтгэгдэл төрүүлнэ.

mongolia2007year-141.JPG
Хэмжээс: 600x450 64k
Сэтгэгдэл: 0
Үзсэн: 4498

B2-009.JPG
Хэмжээс: 600x450 71k
Сэтгэгдэл: 0
Үзсэн: 4306

B2-001.JPG
Хэмжээс: 600x424 69k
Сэтгэгдэл: 0
Үзсэн: 5005